Dự án nạo vét, nắn dòng suối Đắk Rí, xã Đức Xuyên, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông đang gây ra những tranh cãi về sự bất thường tại đây. Trong khi người dân địa phương phản ứng rất gay gắt, tố cáo dự án chỉ với mục đích khai thác cát, làm sạt lở đất đai thì phía doanh nghiệp cũng phản ứng việc chính quyền “buộc” doanh nghiệp tận thu cát.

Máy múc đang múc cát lên chiếc xe ben và một đối tượng đã đe dọa phóng viên tác nghiệp tại đây.

- Tao không cho mày ra khỏi đây đâu

- Vì sao anh không em ra khỏi đây?

- Lý do mày vào đây quay chưa được phép

- Ở đây vì sao quay không được phép?

- Mày đùa tao à? Mày gọi anh em bạn bè, đồng nghiệp mày ra đây, tao chấp hết. Tao đố mày ra khỏi đây đấy.

Đó là những lời đe doạ của một đối tượng khi chúng tôi tác nghiệp tại khu vực bãi tập kết cát cạnh suối Đắk Rí, thôn Xuyên Hà, xã Đức Xuyên, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông.

Bãi tập kết cát cạnh suối Đắk Rí, thôn Xuyên Hà, xã Đức Xuyên, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông được xác định là của Doanh nghiệp tư nhân xây dựng và dịch vụ Phát Hải Nam. Thời điểm chúng tôi có mặt, tại bãi cát có một chiếc máy múc đang múc cát lên một chiếc xe công nông và một chiếc xe ben mang biển kiểm soát 48C-063.00. Từ bãi cát ra tới trụ sở doanh nghiệp dài khoảng 1km đã mở một con đường cấp phối men theo bờ suối.

Ngay sau khi phát hiện có người quay phim, chụp ảnh, một đối tượng đã phóng xe máy đến, uy hiếp, đe doạ phóng viên. Thái độ và cách hành xử của đối tượng này đặt ra nghi vấn về tính hợp pháp của việc khai thác, vận chuyển cát tại đây. Theo một người dân canh tác nông nghiệp ở gần bãi tập kết cát, hoạt động khai thác cát đã diễn ra hai năm nay và hoạt động về đêm diễn ra rầm rộ.

Có mấy bãi thế này?

- Một bãi này, một bãi tập kết chỗ cái biển đó. Bãi tập kết chính là ở ngoài đường.

Đêm làm nhiều hơn ngày à?

- Đúng rồi, đêm như thành phố mà, đêm nó chở mới nhiều.

Dọc theo suối Đắk Rí từ vị trí bãi tập kết cát về phía hạ nguồn, chúng tôi ghi nhận nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng. Tại khu vực chân cầu Đắk Pri, Quốc lộ 28, một người dân canh tác nông nghiệp rất bức xúc cho biết, ban đầu nghe triển khai dự án nạo vét, nắn dòng thì tưởng là làm lợi cho dân và người dân đồng tình, nhưng thực tế triển khai thì mới biết doanh nghiệp lừa dân, mục đích chỉ là khai thác cát.

Việc triển khai dự án nạo vét, nắn dòng suối Đắk Rí và tận thu cát đang có những bất thường.

Và kể từ khi doanh nghiệp hút cát, tình trạng sạt lở bờ suối Đắk Rí trở nên rất nghiêm trọng. Rất nhiều diện tích hoa màu của bà con đã bị sạt lở, một số vị trí sạt lở đã đến sát nhà dân. Người dân đã làm đơn kiến nghị, tố cáo, tuy nhiên, các cấp chính quyền đến nay vẫn chưa có biện pháp xử lý.

“Hoàn toàn không nạo vét gì hết, chủ yếu là lấy cát. Nếu mà nạo vét, nắn dòng thì phải có một máy múc nằm trên phà thì mới nạo được chứ đây dùng vòi rồng nằm một chỗ cả tháng thì nạo vét cái gì, chỉ có lấy cát, chứ chả có gì hết. Lách luật, lừa dân để lấy bằng được cát để bán”, một người dân chia sẻ.

Ông Hồ Quốc Bảo, Chủ tịch UBND xã Đức Xuyên, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông cho biết, doanh nghiệp tư nhân xây dựng và dịch vụ Phát Hải Nam được UBND huyện phê duyệt triển khai dự án nạo vét, nắn dòng suối Đắk Rí năm 2019 và đến đầu năm 2020 thì triển khai. Ngay từ khi doanh nghiệp này bắt đầu triển khai nạo vét, nắn dòng suối, nhiều người dân trong xã đã phản ánh doanh nghiệp khai thác cát chứ không phải nạo vét. Xã đã đến làm việc và yêu cầu dừng việc khai thác cát. Sau đó, các cấp có thẩm quyền của huyện và tỉnh đã cấp phép cho doanh nghiệp tận thu cát. Quá trình khai thác, vận chuyển cát xã không kiểm soát được, chỉ nắm qua báo cáo của doanh nghiệp.

“Bắt đầu vét là hút lên cát, cát chỗ đó nhiều, hút lên mạnh là nó lở dưới đó. Thế thì người dân phản ánh là ông này khai thác cát chứ không phải nạo vét. UBND xã có ra làm việc, mấy chục hộ dân kéo ra cơ quan luôn”, ông Hồ Quốc Bảo cho hay.

Người dân rất bức xúc cho rằng lợi dụng dự án nạo vét suối Đắk Rí để khai thác cát và làm sạt lở đất đai. Một số vị trí đã sạt lở đến sát nhà dân.

Làm việc với phóng viên, ông Lê Phước Hải, chủ Doanh nghiệp tư nhân xây dựng và dịch vụ Phát Hải Nam thừa nhận nạo vét suối Đắk Rí lên toàn là cát và ban đầu doanh nghiệp mang đi đổ?! Theo ông Hải, việc tận thu cát là theo chỉ đạo của chính quyền, không phải chủ ý của doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Chung Huy, Trưởng phòng TN&MT huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông cho biết, khu vực suối Đắk Rí, đoạn qua xã Đức Xuyên thường bị ngập úng mỗi lần thủy điện ở thượng nguồn sông Krông Nô xả lũ. Năm 2019 huyện có chủ trương triển khai dự án nạo vét suối Đắk Rí nhưng không có vốn triển khai.

Huyện kêu gọi xã hội hóa thì Doanh nghiệp Phát Hải Nam đề nghị tự bỏ vốn thực hiện dự án và tận dụng bùn đất từ quá trình nạo vét, nắn dòng suối để phục vụ san lấp. Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai thì huyện phát hiện thứ doanh nghiệp tận thu không phải đất mà là cát.

“Sau khi đơn vị này triển khai được một thời gian thì tôi phát hiện ra không phải đất mà là cát. Do đó, tôi đề nghị dừng lại, kiến nghị lên Sở TN&MT xuống đánh giá, xác định trong đó là có cát, phải đưa vào dạng tận thu khoáng sản cát. Sở cũng đã cho chủ trương để tận thu khoáng sản cát đó, thực hiện kê khai nộp thuế theo quy định, tránh thất thoát ngân sách”, ông Nguyễn Chung Huy chia sẻ.

Cũng theo ông Nguyễn Chung Huy, dự án nạo vét, nắn dòng suối Đắk Rí do UBND huyện Krông Nô cấp phép đã hết hạn vào 20/12/2021, còn giấy phép tận thu cát do UBND tỉnh Đắk Nông cấp đã hết hạn vào 15/4/2021. Hiện nay, doanh nghiệp đang xin gia hạn thời gian triển khai dự án nạo vét, nắn dòng suối và gia hạn thời gian tận thu cát. Trong lúc chờ quyết định của cấp có thẩm quyền, huyện đã chỉ đạo doanh nghiệp dừng khai thác cát. Hiện nay, việc giám sát doanh nghiệp được giao cho UBND xã Đức Xuyên và xã Nâm N’Đir.

Một dự án được cho là để tiêu úng, thoát ngập, làm lợi cho dân, doanh nghiệp tự nguyện bỏ tiền thực hiện nhưng khi triển khai thì người dân lại phản ứng rất gay gắt, tố cáo doanh nghiệp lừa dân, chỉ tập trung khai thác cát và làm sạt lở đất đai. Trong khi đó, doanh nghiệp cũng phản ứng vì bị “buộc” phải tận thu cát. Đây là sự bất thường, cần thiết có sự vào cuộc của các cấp chính quyền tỉnh Đắk Nông để đánh giá lại thực hư hiệu quả của dự án, cũng như làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan nếu có sai phạm./.

Tác giả: Công Bắc