Tại dự thảo, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã nêu chi tiết các điều kiện để các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp vay vốn nước ngoài.

Trong đó, ngoài các điều kiện chung về thỏa thuận vay, đồng tiền vay, giao dịch bảo đảm cho khoản vay… NHNN cũng nêu điều kiện bổ sung với các khoản vay nước ngoài, đặc biệt là với bên đi vay là các doanh nghiệp không phải tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Theo cơ quan quản lý, hiện nay vay nước ngoài của khu vực doanh nghiệp chiếm khoảng 70-80% tổng dư nợ tự vay tự trả nước ngoài của nền kinh tế. Với mục tiêu duy trì tăng trưởng kinh tế cao trong giai đoạn 2021-2030, NHNN cho rằng xu hướng doanh nghiệp tăng vay vốn nước ngoài là không tránh khỏi, nhưng sẽ tạo áp lực lớn đến các chỉ tiêu vay trả nợ nước ngoài được Thủ tướng phê duyệt hàng năm.

Do đó, dự thảo thông tư mới đã quy định điều kiện vay nước ngoài tập trung vào việc đảm bảo hỗ trợ các nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hạn chế vay nước ngoài cho các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao, vừa làm tăng dư nợ vừa ảnh hưởng tới dư địa vay của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

Tại dự thảo, NHNN quy định các doanh nghiệp được phép vay ngắn hạn nước ngoài để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn phát sinh trong vòng 12 tháng kể từ thời điểm ký thỏa thuận vay. Tuy nhiên, không bao gồm các khoản nợ phát sinh từ hợp đồng vay với người cư trú; các khoản phải trả phát sinh từ mua chứng khoán kinh doanh; mua phần vốn góp, cổ phần của đơn vị khác; mua bất động sản đầu tư và nhận chuyển nhượng dự án.

Các doanh nghiệp sẽ không được vay vốn ngắn hạn nước ngoài để trả các khoản nợ đầu tư chứng khoán, kinh doanh bất động sản. Ảnh: Nam Khánh.

Theo cơ quan quản lý tiền tệ, việc tăng trưởng nóng, ồ ạt của thị trường chứng khoán và kinh doanh bất động sản tiềm ẩn rủi ro lớn vì có thể tạo ra tình trạng vốn ảo, bong bóng tài sản, là mầm mống của những bất ổn tài chính vĩ mô.

Do đó, dòng vốn vay nước ngoài ngắn hạn cần được quản lý chặt chẽ hơn để hạn chế các nguy cơ đảo chiều, cần hạn chế việc doanh nghiệp vay nước ngoài ngắn hạn cho các mục đích tiềm ẩn rủi ro bong bóng giá như chứng khoán, bất động sản.

Cũng theo NHNN, định hướng này cũng nhất quán với quan điểm đánh giá rủi ro, qua đó, cần quản lý chặt chẽ với các lĩnh vực kinh doanh chứng khoán, kinh doanh bất động sản trong hoạt động cấp tín dụng trong nước.

Bên cạnh đó, dự thảo thông tư cũng không cho phép doanh nghiệp sử dụng vốn vay ngắn hạn nước ngoài để nhận chuyển nhượng dự án, đầu tư và mua cổ phần, mua phần vốn góp, nhằm thâu tóm doanh nghiệp, thực hiện dự án, phát triển doanh nghiệp là các hoạt động mang tính dài hạn.

Nếu vay vốn nước ngoài ngắn hạn để thanh toán cho khoản nợ phát sinh từ các mục đích trung dài hạn này sẽ tạo ra rủi ro thanh khoản và đi ngược lại bản chất của dòng vốn ngắn hạn là để hỗ trợ thiếu hụt thanh khoản tạm thời.

Ngoài ra, NHNN cũng cho rằng nếu bên đi vay nhận chuyển nhượng dự án hoặc mua cổ phần, mua phần vốn góp của doanh nghiệp khác nhưng không phát triển dự án, doanh nghiệp mà tiếp tục chuyển nhượng cho bên thứ 3 thì hoạt động mua đi bán lại này cũng có thể tạo bong bóng giá, không tạo ra giá trị thực cho nền kinh tế.

Theo NHNN, với định hướng kiểm soát chặt chẽ hoạt động vay trả nợ nước ngoài của doanh nghiệp, việc quy định doanh nghiệp không được vay nước ngoài ngắn hạn cho các mục đích tiềm ẩn rủi ro cao nêu trên là cần thiết.

Điều này vừa yêu cầu các doanh nghiệp phải quản trị rủi ro tốt hơn trong hoạt động, vừa ưu tiên tập trung nguồn vốn vay nước ngoài cho các lĩnh vực, ngành nghề sản xuất trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế.

Tác giả: Quang Thắng