Ông Nguyễn Đăng Trương, Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ KH&ĐT). Ảnh: Phan Chính

Ngày 12/4, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đã tổ chức hội nghị tham vấn các nhà đầu tư để phục vụ xây dựng Dự án Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư.

Ông Nguyễn Đăng Trương, Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ KH&ĐT), cho biết thời điểm hiện tại cả nước đã có 336 dự án thực hiện theo hình thức PPP. Trong đó, chiếm phần lớn vẫn là dự án BT (Xây dựng - Chuyển giao) với 188 dự án, BOT (Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao) 140 dự án và một số dự án kết hợp giữa BOT và BT.

Quá trình thực hiện các dự án PPP thời gian qua đã xảy ra một số tồn tại, hạn chế do chưa có định hương, chiến lược dài hạn, rõ ràng và thống nhất. "Vẫn còn tình trạng chưa nhận thức đúng về PPP, làm PPP chỉ vì thiếu tiền, còn tư tướng nóng vội trong triển khai, Nhà nước chưa chủ động chuẩn bị dự án", ông Trương chỉ rõ.

Theo Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, pháp lý về các dự án PPP chưa đầy đủ, rõ ràng và ổn định. Ngoài ra, thiếu cơ chế hỗ trợ, đảm bảo mạnh mẽ từ phía Nhà nước, chưa đảm bảo công khai, minh bạch, cạnh tranh trong quá trình thực hiện dự án.

Ông Nguyễn Đăng Trương nhấn mạnh cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quan ý nhà nước chưa rõ ràng nên hầu hết các nhà đầu tư đang tự "bơi" đến từng cơ quan. "Các cơ quan không có sự liên kết với nhau từ tư vấn, thẩm định, triển khai dự án… Đây là trách nhiệm của nhà nước nhưng chưa thực hiện đầy đủ”, ông Nguyễn Đăng Trương nói.

Ông Hồ Minh Hoàng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần tập đoàn Đèo Cả. Ảnh: Phan Chính

Từ góc nhìn doanh nghiệp đã và đang thực hiện các dự án theo hình thức PPP, ông Hồ Minh Hoàng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần tập đoàn Đèo Cả, cho rằng vấn đề nhận thức về các dự án PPP chưa hợp lý.

“Vua hầm” Hồ Minh Hoàng cho rằng, hợp đồng các dự án PPP có hai bên, một là cơ quan nhà nước có thẩm quyền, một bên là nhà đầu tư. "Nguyên tắc cao nhất của hợp đồng là đảm bảo sự bình đẳng, nhưng trong thực tế, cơ quan nhà nước thường lạm dụng quyền lực để áp dụng vào hợp đồng dự án. Việc này khiến các điều khoản bảo vệ sự bình đẳng bị phá vỡ", ông Hoàng nhấn mạnh.

Theo ông này, trong thời gian qua, nhà đầu tư các dự án BOT giao thông thường thông qua hình thức chỉ định thầu. “Việc này đã đáp ứng được yêu cầu về tiến độ, trình tự thủ tục để Dự án sớm đưa vào khai thác. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tồn tại trong quá trình đánh giá năng lực nhà đầu tư khi chỉ định, dẫn đến quá trình triển khai bị ảnh hưởng rất lớn và chậm tiến độ”, vua hầm nói.

Ông Hoàng cho biết, điển hình như liên danh Nhà đầu tư (Công ty Yên Khánh) của Dự án Trung Lương Mỹ Thuận hiện đang bị Cơ quan an ninh điều tra làm rõ để xác định các sai phạm liên quan đến năng lực nhà đầu tư.

Ông Hoàng dẫn chứng cơ quan nhà nước có thẩm quyền can thiệp vào hợp đồng bằng các quy định hành chính, bằng các văn bản pháp lý, việc can thiệp là rất sâu khiến nhà đầu tư các dự án PPP đau đầu.

Do đó, đại diện Đèo Cả đặt câu hỏi việc can thiệp trên gây ra hệ lụy, thiệt hại cho phía doanh nghiệp thì ai chịu trách nhiệm, chịu như thế nào. "Từ thực tế này, chúng tôi kiến nghị trong dự án Luật PPP sắp tới đây cần quy định rõ xử lý như thế nào nếu cơ quan nhà nươc can thiệp sâu, gây ảnh hưởng đến nhà đầu tư", ông Hồ Minh Hoàng nói.

“Vua hầm” đường bộ Hồ Minh Hoàng dẫn chứng doanh nghiệp này từng bị Bộ GTVT đơn phương cắt bỏ 1 trạm thu phí so với hợp đồng ban đầu mà không có sự bàn bạc, thương lượng.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện Công ty Cổ phần Tasco cho rằng cơ quan nhà nước có thẩm quyền đang can thiệp vào hợp đồng bằng các biện pháp hành chính quá nhiều, gây ra không ít rủi ro cho các nhà đầu tư. Do đó, đại diện doanh nghiệp này kiến nghị trong Dự án luật tới đây cần phải có các quy định rõ ràng để hạn chế việc này, đảm bảo bình đẳng khi thực hiện các hợp đồng đã ký kết.

PGS.TS Trần Chủng, nguyên Cục trưởng cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng), Chủ tich Hiệp hội các nhà đầu tư phát triển hạ tầng giao thông. Ảnh: Phan Chính

Trong khi đó, PGS.TS Trần Chủng, nguyên Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng), Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư phát triển hạ tầng giao thông nhìn nhận, những công trình thực hiện theo hình thức PPP thời gian qua đã thành công, xóa đi căn bệnh "nan y" của xây dựng Việt Nam là kéo dài thời gian vô thời hạn, đội vốn, chất lượng kém.

"Nhiều công trình đầu tư theo hình thức BOT vừa qua đã hoàn thiện sớm so với tiết độ, giá thành thấp. Việc này cho thấy sự thay đổi về nhận thức, là động lực mới về quản lý xây dựng", ông Chủng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Chủng cũng chỉ rõ nguồn vồn đầu tư PPP phần lớn của các nhà đầu tư nhưng nhà nước lại đang coi như nguồn vốn của mình, áp đặt cách thức quản lý của nhà nước nên cản trở PPP rất nhiều.

"Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ký hợp đồng với nhà đầu tư thực hiện các dự án PPP nhưng có nhiều nội dung không rõ ràng, thậm chí không bình đẳng. Trong điều khoản, nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, trong khi nhà nước lại rất nhiều quyền lực, chịu ít rủi ro. Trong Dự án luật PPP này, tôi kiến nghị vẫn đề hợp đồng phải được thảo luận kỹ để làm thế nào cơ quan nhà nước là đối tác, ký hợp đồng hợp tác với nhà đầu tư chứ không phải trở thành người quản lý", ông Chủng đề xuất.

Theo Nhà đầu tư