Chiều ngày 16/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã về tới Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến công tác tham dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN-EU ngày 14/12 tại Brussels, Bỉ, và chuyến thăm chính thức các nước Benelux (Vương quốc Bỉ, Vương quốc Hà Lan và Đại Công quốc Luxembourg) từ ngày 9/12 đến ngày 15/12.

Có thể khẳng định, chuyến công tác của Thủ tướng các quốc gia châu Âu đã đạt nhiều kết quả ấn tượng và quan trọng, giúp nâng cao hơn nữa hình ảnh và vị thế của Việt Nam.

Hợp tác theo thế mạnh

Các nước Benelux đều là đối tác hàng đầu của Việt Nam tại châu Âu về thương mại, đầu tư; có nhiều thế mạnh phù hợp mục tiêu an ninh - phát triển của Việt Nam về ứng phó với biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo, công nghệ cao…

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức, Thủ tướng đã gặp gỡ, trao đổi với hầu hết lãnh đạo cấp cao của Chính phủ, Quốc hội và Hoàng gia 3 nước, cho thấy các nước đánh giá cao chuyến thăm và coi trọng quan hệ với Việt Nam.

Lãnh đạo cấp cao các nước đều đánh giá cao vị thế quốc tế ngày càng cao của Việt Nam, khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, là một trong những nền kinh tế phát triển năng động nhất, nhiều tiềm năng nhất trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều khó khăn.

Các nước khẳng định mong muốn cùng Việt Nam đưa quan hệ hợp tác ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, phát triển kinh tế bền vững sau đại dịch, xử lý hiệu quả các vấn đề quốc tế và cùng ứng phó với các thách thức toàn cầu.

Cộng đồng doanh nghiệp của cả 3 nước rất quan tâm đến thị trường Việt Nam. Lãnh đạo các nước ủng hộ việc triển khai đầy đủ, hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và bày tỏ mong muốn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVPIA) sớm được phê chuẩn để thúc đẩy hơn nữa đầu tư của châu Âu vào Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực mới, công nghệ cao, chiến lược.

Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp gỡ phái đoàn vùng Flanders, tại Brussels, Bỉ, ngày 15/12/2022. Ảnh: Getty Images

Chuyến thăm của Thủ tướng đã thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực 3 nước có thế mạnh nhằm phục vụ các mục tiêu an ninh - phát triển của đất nước: Với Luxembourg, đó là việc kết nối tiếp cận nguồn vốn đầu tư và tài chính với điều kiện ưu đãi, nhất là tài chính xanh, thông qua việc sớm thiết lập Đối tác chiến lược về tài chính xanh. Với Hà Lan và Bỉ là đẩy mạnh hợp tác về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ, thành lập các trung tâm công nghệ cao theo mô hình ba bên (Chính phủ, Viện nghiên cứu, doanh nghiệp) như Trung tâm đổi mới sáng tạo Brainport của Hà Lan.

Các nước cũng cam kết ủng hộ Việt Nam về tài chính, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và hoàn thiện thể chế để cắt giảm khí thải, chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững.

Việt Nam và các nước nhất trí phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế như khuôn khổ hợp tác ASEAN – EU, ASEM, Liên hợp quốc, nhất là khi Việt Nam và cả 3 nước Benelux đều là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc để đóng góp cho hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới.

Về Biển Đông, lãnh đạo các nước khẳng định ủng hộ việc đảm bảo an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trong khu vực; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982; ủng hộ tiến trình đàm phán COC thực chất, hiệu quả giữa ASEAN và Trung Quốc.

Chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính là dấu mốc quan trọng trong quan hệ của Việt Nam với ba nước, giúp gia tăng tin cậy chính trị, đẩy mạnh toàn diện quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và ba nước trong giai đoạn phát triển mới ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, phục vụ các lợi ích an ninh – phát triển của Việt Nam và đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Hội nghị đặc biệt

Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN-EU có ý nghĩa đặc biệt. Đây là lần đầu tiên Lãnh đạo ASEAN gặp gỡ với đầy đủ Lãnh đạo các nước thành viên EU, cho thấy hai bên đều hết sức coi trọng, cam kết mạnh mẽ thúc đẩy mối quan hệ đối tác này; là cơ hội tốt để các Lãnh đạo hai bên đề ra những định hướng quan trọng nhằm phát triển mạnh mẽ hơn nữa quan hệ ASEAN-EU thời gian tới. Kết quả nổi bật là Hội nghị đã thông qua Tuyên bố chung.

Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đã tham gia chủ động, tích cực, đóng góp quan trọng và có trách nhiệm cho thành công chung của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN-EU, cả trong quá trình chuẩn bị tổ chức, tham gia thảo luận tại Hội nghị cũng như xây dựng văn kiện.

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu đề cao ý nghĩa đặc biệt của Hội nghị Cấp cao và chia sẻ về một số định hướng.

Theo đó, hai bên cần kiên trì với mục tiêu, đổi mới tư duy, hành động kiên quyết, thúc đẩy quan hệ Đối tác Chiến lược, hợp tác cân bằng, bình đẳng, hài hoà lợi ích, chia sẻ rủi ro. Thủ tướng khẳng định Việt Nam luôn đồng hành với doanh nghiệp EU đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, đồng thời đề nghị EU khẩn trương gỡ bỏ “thẻ vàng” với thuỷ sản Việt Nam và sớm phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam-EU.

Thủ tướng đề nghị EU hỗ trợ tối đa Việt Nam thiết lập quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) của Nhóm G7, mong muốn EU chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, công nghệ mới xanh, sạch và rẻ, tham gia sâu rộng hợp tác đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…, hợp tác với ASEAN phát triển tiểu vùng, trong đó có Mê Kông.

Lãnh đạo EU và ASEAN chụp ảnh kỷ niệm trước khi bắt đầu Hội nghị Thượng đỉnh kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao ASEAN-EU. Ảnh: Consilium.europa.eu

Trước những biến chuyển của tình hình, Thủ tướng đề nghị ASEAN và EU lấy hoà bình, ổn định là mục đích, coi đối thoại, hợp tác là công cụ trên cơ sở thượng tôn pháp luật. Thủ tướng đề nghị ASEAN, EU và các nước cùng phấn đấu xây dựng Biển Đông thành vùng biển hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững.

Nhân dịp này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có nhiều cuộc gặp với lãnh đạo các nước, các đối tác. Tại Hội nghị Cấp cao và trong các cuộc tiếp xúc song phương giữa Thủ tướng, các nhà lãnh đạo EU và lãnh đạo các nước châu Âu đều đánh giá cao vị trí, vai trò của Việt Nam, Việt Nam gia nhập ASEAN muộn hơn nhiều nước nhưng trong quan hệ với EU, Việt Nam lại tiến nhanh hơn các nước trong khu vực ở nhiều lĩnh vực.

Các cuộc tiếp xúc và trao đổi này đã thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các nước và các đối tác, mở ra nhiều cơ hội hợp tác, đưa quan hệ hợp tác đi vào chiều sâu, hiệu quả, góp phần tích cực củng cố cục diện đối ngoại vững chắc và thuận lợi cho giữ vững hoà bình, ổn định và phát triển đất nước.

Hợp tác vì tương lai xanh

Một trong những mục tiêu và điểm nhấn đặc biệt trong chuyến công tác của Thủ tướng là thúc đẩy hợp tác quốc tế, kêu gọi đầu tư trong các lĩnh vực mới nổi như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, hạ tầng chiến lược…

Thủ tướng đã có nhiều cuộc thăm, làm việc với các cơ sở kinh tế, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo hàng đầu của mỗi nước cũng như của châu Âu và thế giới, như trung tâm công nghệ cao IMEC (Interuniversity Microelectronics Center) của Bỉ, Trung tâm Công nghệ Brainport (BIC), Trung tâm Nhà vườn Thế giới, mô hình cảng Rotterdam của Hà Lan, Sở Giao dịch chứng khoán Luxembourg – hiện đang niêm yết một nửa trái phiếu xanh trên thế giới…

Trong khuôn khổ chuyến thăm, tại mỗi nước, Thủ tướng Chính phủ đã dự các diễn đàn doanh nghiệp, gặp và làm việc với lãnh đạo đạo các vùng cùng 20 tập đoàn, doanh nghiệp lớn; đã có 30 thỏa thuận hợp tác giữa các bộ ngành, địa phương, viện nghiên cứu và giữa các doanh nghiệp đã được ký kết.

Thủ tướng bày tỏ Việt Nam mong muốn được tham khảo kinh nghiệm của các nước trong quá trình phát triển qua các giai đoạn: Từ nền kinh tế nông nghiệp chuyển sang công nghiệp hóa gắn với đô thị hóa và hiện nay là đổi mới sáng tạo gắn với đô thị thông minh.

Nhiều ý tưởng, chương trình hợp tác đã được Thủ tướng thúc đẩy mạnh mẽ và sẽ được nghiên cứu, triển khai cụ thể sau chuyến thăm, như: khả năng thành lập trung tâm phân phối hàng hóa, nông sản Việt Nam tại Bỉ để xâm nhập vào thị trường châu Âu; khả năng xây dựng trung tâm nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ cao, nhất là trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, hydrogen tại Việt Nam; hỗ trợ Việt Nam đánh giá tiềm năng, xây dựng trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia; phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên trở thành thị trường mới nổi…

EU lâu nay vẫn nổi tiếng là một thị trường cực kỳ khó tính, với nhiều quy định ngặt nghèo được đặt ra cho các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của các nước châu Á như sắt, thép, thủy hải sản… Ảnh: CNBC

Tại các cuộc tiếp xúc với cộng đồng doanh nghiệp, Thủ tướng dành nhiều thời gian phân tích, làm rõ những yếu tố nền tảng quan trọng để các nước và cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác thương mại – đầu tư với Việt Nam. Đó là quan hệ chính trị tốt đẹp giữa Việt Nam và các nước châu Âu, Việt Nam và EU, ASEAN – EU; đặc biệt, Việt Nam là quốc gia thứ hai trong ASEAN (sau Singapore) có hiệp định thương mại tự do với EU và hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam – EU đang được các nước thông qua.

Về phần mình, Việt Nam đã ký kết 15 hiệp định thương mại tự do với hơn 60 nước, vùng lãnh thổ, trong đó có những thị trường lớn nhất trên thế giới. Việt Nam cũng giữ vững ổn định chính trị, an ninh, an toàn, an dân, có quan hệ đối ngoại hòa bình, hữu nghị, hợp tác với các nước; đồng thời không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, giữ chính sách tương đối ổn định, điều hành không giật cục, không chuyển trạng thái đột ngột để các nhà đầu tư yên tâm kinh doanh lâu dài, bền vững, bảo tồn vốn, có lãi và phát triển. 

Mặt khác, theo Thủ tướng, thế giới đã và đang chứng kiến những thay đổi nhanh chóng, phức tạp, khó lường, đặc biệt là ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, lạm phát tăng cao…; song bên cạnh những thách thức, những thay đổi này cũng tạo ra nhiều cơ hội.

Thủ tướng một lần nữa khẳng định thông điệp, ứng phó biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng tới mọi người dân nên cần cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, không nước nào có thể đứng ngoài hay có thể tự mình giải quyết, kể cả các nước phát triển, trong khi Việt Nam vẫn là nước đang phát triển, nền kinh tế đang chuyển đổi, còn nhiều khó khăn. Là quốc gia chịu tác động, ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu, Việt Nam cam kết mạnh mẽ đối với chống biến đổi khí hậu, phát triển xanh và bền vững, trên tinh thần con người là trung tâm, là chủ thể của quá trình phát triển; “không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để đổi lấy tăng trưởng kinh tế đơn thuần”.

Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam kêu gọi đoàn kết quốc tế, đề cao chủ nghĩa đa phương; kêu gọi cách tiếp cận bảo đảm công bằng, công lý trong ứng phó biến đổi khí hậu, theo đó, phải hỗ trợ các nước đang phát triển nhưng phải gánh vác trách nhiệm như các nước phát triển, cụ thể là hỗ trợ về  tài chính với lãi suất ưu đãi, công nghệ, đào tạo nhân lực, quản trị và xây dựng, hoàn thiện thể chế.

Nhân dịp chuyến thăm, Việt Nam cùng các nước G7 và các đối tác quốc tế khác thông qua tuyên bố thiết lập quan hệ Đối tác Chuyển dịch năng lượng bình đẳng (JETP). Đây là bước đi cụ thể để huy động nguồn lực tài chính và công nghệ, góp phần hỗ trợ Việt Nam thực hiện chủ trương, chính sách của mình về xây dựng nền kinh tế xanh, thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Lãnh đạo các nước, các doanh nghiệp, các tổ chức và đối tác đều đánh giá cao, bày tỏ ấn tượng với quyết tâm, nỗ lực của Việt Nam cũng như của Người đứng đầu Chính phủ Việt Nam đối với các lĩnh vực nói trên, khẳng định sẽ đồng hành và hỗ trợ Việt Nam bằng các hoạt động, dự án, chương trình hợp tác cụ thể, thực chất và hiệu quả, cùng có lợi.

Có thể nói, chuyến công tác đã góp phần đưa quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các nước châu Âu từ chủ yếu là viện trợ, đối tác phát triển trước đây sang giai đoạn hợp tác hai bên cùng có lợi, từ giai đoạn các nước hỗ trợ Việt Nam xóa đói giảm nghèo, vượt qua khó khăn sang giai đoạn đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực mới nổi, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo.

Tác giả: Minh Đức