PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khẳng định, Hà Nội phải hòa nhịp với cả nước để thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19.

Hiện nay, Hà Nội đang tích cực thiết lập trạng thái bình thường mới, ông nhận định về cách tiếp cận của thành phố vừa qua?

Tôi biết rằng, các cơ quan thành phố Hà Nội đã bàn rất kỹ các biện pháp, triển khai thực hiện một cách thận trọng, khoa học và có kế hoạch bài bản. Đây là cách tiếp cận rất phù hợp, cần thiết.

PGS.TS Trần Đắc Phu

Hà Nội phải hòa nhịp với cả nước thực hiện Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 của Chính phủ quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, nhưng hòa nhịp sai sẽ dẫn tới tác động tiêu cực; đặc biệt phải lưu ý vấn đề phòng dịch, chứ không phải trong lúc này cứ nói nới lỏng là thả lỏng hết; nới lỏng để làm ăn kinh tế nhưng vẫn phải kiểm soát được dịch.

Trong mấy ngày qua, người dân từ các vùng dịch về Hà Nội được phát hiện dương tính với SARS-CoV-2 tương đối nhiều. Trong lúc tỷ lệ tiêm chủng mũi 2 còn thấp. Thời gian tới, người chưa tiêm từ nơi khác đổ về, miễn dịch cộng đồng cả nước chưa cao… nên Hà Nội phải đặt kiểm soát rất chặt, nếu không dịch lại bùng lên.

Hà Nội đã trải qua 180 ngày từ khi đợt dịch thứ tư bùng phát. Ông đánh giá như thế nào về kết quả phòng, chống dịch của địa phương này?

Hà Nội luôn là địa bàn có nguy cơ dịch bệnh rất cao. Ở đâu có dịch thì thường Hà Nội cũng có dịch, như trước đây xảy ra ở các tỉnh Vĩnh Phúc, sau đó là thành phố Đà Nẵng rồi Bắc Giang, Bắc Ninh và gần đây là các tỉnh phía Nam, thì Hà Nội đều có các ca bệnh đi từ đó về.

Đến thời điểm này, phải khẳng định rằng dịch không bùng phát ở Hà Nội, kinh tế vẫn tăng trưởng, an sinh xã hội được đảm bảo, tôi cho đó là thành công lớn.

Lấy mẫu xét nghiệm sàng lọc diện rộng tại Hà Nội - Ảnh: Phạm Hải

Đạt được kết quả đó, tôi cho là Hà Nội đã đánh giá đúng tình hình, có phản ứng rất sớm, áp dụng biện pháp phù hợp, kịp thời nên luôn trong tư thế chủ động kiểm soát dịch bệnh.

Đại dịch Covid-19 là vấn đề y tế, nhưng các giải pháp là một sự tổng thể. Nếu chủ quan, lơ là, không đáp ứng đúng, phù hợp, kịp thời thì dịch bùng phát lên, gây tổn thất nặng nề tới sức khoẻ, tính mạng người dân.

Theo tôi nhiều khi đáp ứng chậm 1 nhịp là diễn biến tổn hại đi rất xa mà nhiều khi cần có sự quyết đoán là 50/50, vì vấn đề nào cũng có rủi ro nhất định đặt ra cho người lãnh đạo phải lựa chọn.

Còn nhớ đầu đợt dịch thứ tư, vào thời điểm 30/4 và 1/5, khi mà dịch trên cả nước tạm thời lắng xuống, nhưng Hà Nội đã nhận định nguy cơ đợt dịch mới có thể xảy ra nên đã ban hành Chỉ thị riêng, mạnh dạn tạm dừng một số dịch vụ ăn uống, quán bar, karaoke… Tôi cho là rất kịp thời, bởi đây là những nơi có nguy cơ cao.

Đến nay có thể đánh giá chính vì áp dụng biện pháp kịp thời này, nên dịch mới không bung ra ở Hà Nội. Chắc tại thời điểm đó có những người dân không đồng tình, nhưng sau này được người dân rất ủng hộ vì là quyết sách đúng, kịp thời và chấp nhận hy sinh quyền lợi của một số ngành nghề để đảm bảo chống dịch...

Những điểm lưu ý khi thiết lập bình thường mới

Hà Nội đã thực hiện 4 đợt giãn cách xã hội liên tục trong 60 ngày. Ông cho biết có tồn tại gì không?

Chỉ có vấn đề giấy đi đường là người dân còn chưa đồng tình. Chúng ta phải chia sẻ vì phòng, chống dịch Covid-19 là chưa có tiền lệ, rất khó khăn, nên việc đòi hỏi 100% các biện pháp hoàn hảo là rất khó. Nhưng tôi thấy Hà Nội đã linh hoạt, điều chỉnh thay đổi ngay khi phát hiện vấn đề để không bị ách tắc tạo đám đông, tạo nguy cơ lây lan dịch bệnh…

Lực lượng chức năng kiểm tra ngẫu nhiên người qua chốt ở Hà Nội

Trước đòi hỏi phải rút ngắn nhất thời gian giãn cách xã hội, Hà Nội đã thực hiện tầm soát y tế với hơn 4 triệu test thay vì toàn dân (12 triệu test). Ông cho biết ý kiến về cách làm này?

Ở đây tôi không bàn về số lượng xét nghiệm. Tôi chỉ muốn đề cập tới ý nghĩa và hiệu quả của việc xét nghiệm. Do Covid-19 khoảng 60% các trường hợp nhiễm mà không có triệu chứng, chỉ có xét nghiệm mới phát hiện được.

Người dân xếp hàng trật tự chờ lấy mẫu xét nghiệm. Ảnh: Phạm Hải

Xét nghiệm không chỉ phát hiện người nhiễm (F0) để cách ly, phong toả, dập dịch cũng như điều trị, mà còn có ý nghĩa rất quan trọng cho việc đánh giá nguy cơ. Xét nghiệm cần theo chỉ định dịch tễ để đưa ra các biện pháp đáp ứng phù hợp, hiệu quả, can thiệp đúng, trúng cho công tác phòng, chống dịch.

Trong việc này, Hà Nội đã đưa ra quy định thời gian tối đa phải lấy mẫu, trả kết quả để kịp thời truy vết, đưa ra quyết sách phong tỏa, dập dịch nhanh nhất có thể. CDC Hà Nội, y tế các quận, huyện, xã phường… đã có trách nhiệm cả vấn đề xét nghiệm, truy vết, điều tra dịch kịp thời, hiệu quả.

Theo ông Hà Nội nên chú ý điều gì khi thiết lập trạng thái bình thường mới?

Đối với Hà Nội, nguy cơ dịch vẫn rất cao, diễn biến phức tạp, khó lường. Không thể nói là Hà Nội không có F0. Tôi cho là luôn luôn cần cảnh giác cao độ. Bản thân tôi có gợi ý một số giải pháp chính:

Thứ nhất, thực hiện nghiêm Nghị quyết 128 của Chính phủ, thực hiện thích ứng, linh hoạt, kiểm soát dịch có hiệu quả… để thực hiện mục tiêu kép.

Thứ hai, luôn luôn xét nghiệm các đối tượng nguy cơ, vùng nguy cơ; đặc biệt xét nghiệm hàng ngày tất cả các trường hợp sốt, ho, khó thở… để phát hiện ổ dịch, khoanh vùng dập dịch kịp thời, đồng thời đánh giá nguy cơ đúng để có đáp ứng phù hợp.

Thứ ba, là vấn đề tiêm vắc xin, người dân Hà Nội cần đi tiêm đầy đủ mũi 2, đặc biệt người già, người bệnh nền. Ngoài ra, tôi đặc biệt lưu ý khi Hà Nội mở ra thì người dân nhập cư, học sinh, sinh viên về rất lớn, mà số lượng này ở các tỉnh được tiêm vắc xin rất ít, nên phải tập trung quan tâm. Nếu không thì dịch sẽ lây nhiễm vào đối tượng này, từ đó mà bung ra…Cần có kế hoạch tiêm vắc xin cho trẻ em.

Thứ tư, là xem xét áp dụng cách ly tại nhà, thu gọn cách ly tập trung. Chuẩn bị cơ sở điều trị để nếu dịch có bùng ra không bị động.

Thứ năm, là trong lúc này tập trung huấn luyện, đào tạo cho y tế cơ sở để đáp ứng với nhu cầu nếu dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Thứ sáu, là làm tốt công tác truyền thông. Triển khai mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, vì đó là cách giải quyết được nhiều ách tắc, vướng mắc, tồn tại như trong thời gian qua.

Thứ bảy, cần có phương án thích ứng, linh hoạt trong đáp ứng phù hợp với hoạt động, ngành nghề, địa bàn để vừa phòng chống dịch tốt và làm kinh tế hiệu quả, có phương án cho học sinh đến trường.

Thứ tám, là vai trò của người dân rất quan trọng. Vì dịch ở trong dân, mà chỉ có dân thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống dịch mới có hiệu quả. Trong đó, người dân cần tiếp tục thực hiện thật tốt thông điệp “5K” vì “5K” cắt đứt chuỗi lây nhiễm.

Cần phải quản lý chặt người đi từ vùng dịch về bằng nâng cao tính tự giác khai báo y tế, nâng cao tính tự quản ở khu dân cư thông qua việc tuyên truyền, động viên, tư vấn, nhắc nhở về ý thức phòng bệnh. Hà Nội cũng phải tiếp tục bảo vệ thành quả phòng dịch ở “vùng xanh”.

Xin cảm ơn ông!

Tác giả: Anh Phạm