Để xác định GDP 6 tháng năm 2021 có bất thường hay không, trước hết phải nắm rõ về cách tính GDP của Thống kê Việt Nam áp dụng.

Một chuyên gia thống kê cho hay: Phương pháp tính GDP của Việt Nam hoàn toàn đúng theo phương pháp và thông lệ quốc tế. Bởi các tổ chức quốc tế luôn luôn tìm hiểu phương pháp tính GDP được Việt Nam áp dụng như thế nào, nguồn thông tin ra sao, để họ yên tâm sử dụng số liệu của Cơ quan Thống kê Việt Nam. Họ cần phải so sánh với các nước, làm căn cứ cho vay, đánh giá vị thế kinh tế, nâng hạng thị trường đối với nền kinh tế Việt Nam.

Số liệu GDP Việt Nam công bố hàng quý được tính theo hai phương pháp (Phương pháp sản xuất và phương pháp sử dụng) trong đó phương pháp sản xuất là phương pháp chính, GDP tính theo phương pháp sử dụng để nghiên cứu tổng cầu của nền kinh tế và dùng để kiểm tra tính chính xác của số liệu GDP theo phương pháp sản xuất.

Việc Việt Nam dùng phương pháp sản xuất là phương pháp chính và số liệu GDP công bố theo phương pháp này là bởi số liệu được tính theo ngành kinh tế, qua đó biết được điểm mạnh và điểm yếu, tồn tại của từng ngành kinh tế để Chính phủ có giải pháp chỉ đạo điều hành trong sản xuất nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng đã đặt ra. 

Điều lưu ý, việc tính GDP theo hai phương pháp độc lập, từ các nguồn thông tin độc lập, thì không bao giờ kết quả bằng nhau, tức không có nghĩa GDP tính phương pháp sản xuất tăng 6,8% thì GDP theo phương pháp sử dụng cũng phải bằng 6,8%. Kết quả tính GDP từ phương pháp sử dụng có thể thấp hơn hoặc cao hơn do có sai số từ hai nguồn thông tin khác nhau, nhưng mức độ sai số của hai phương pháp rất nhỏ, khoảng trên dưới 0,2%.

Ví dụ, số liệu đã công bố về tăng trưởng GDP (tính theo phương pháp sản xuất) 6 tháng đầu năm 2018 tăng 7,08%. GDP 6 tháng đầu năm 2018 theo phương pháp sử dụng phản ánh: tiêu dùng cuối cùng tăng 7,13% so với cùng kỳ năm 2017; tích lũy tài sản tăng 7,06%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 15,72%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 14,83%, kết quả là xuất siêu hàng hoá và dịch vụ 2,5 tỷ USD. 

Theo phương pháp sản xuất, GDP 6 tháng đầu năm 2019 tăng 6,76%. Trên góc độ sử dụng GDP 6 tháng đầu năm 2019, tiêu dùng cuối cùng tăng 7,05% so với cùng kỳ năm 2018; tích lũy tài sản tăng 7,12%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 7,06%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 7,98%, kết quả là xuất siêu hàng hoá và dịch vụ 1,1 tỷ USD. 

Về cơ cấu các yếu tố của GDP theo phương pháp sử dụng thì tiêu dùng cuối cùng chiếm từ 70-75% GDP, Tích luỹ tài sản chiếm khoảng 20-25% GDP, còn lại là đóng góp của xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ. Nếu xuất siêu hàng hoá và dịch vụ thì làm tăng GDP, khi nhập siêu làm giảm GDP. 

Số liệu tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm 2021 theo phương pháp sản xuất tăng 5,64%. Trên góc độ sử dụng GDP 6 tháng đầu năm nay, tiêu dùng cuối cùng tăng 3,56% so với cùng kỳ năm 2020; tích lũy tài sản tăng 5,67%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 24,05%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 22,76%, kết quả là nhập siêu 9,2 tỷ USD.

So sánh những dữ liệu này là mấu chốt để trả lời câu hỏi GDP 6 tháng năm 2021 vừa được Tổng cục Thống kê công bố có hợp lý hay không.

TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, nhận xét số liệu GDP 6 tháng được công bố như sau: Căn cứ số liệu GDP theo tiêu dùng thậm chí sẽ không có tăng trưởng 5,64% vì so với cùng kỳ năm trước tiêu dùng thấp hơn, tích lũy tương đồng và lại nhập siêu.

Nhìn vào dãy số liệu năm 2018, 2019 có thể thấy, con số tiêu dùng cuối cùng thường tăng cao hơn con số tăng trưởng GDP theo phương pháp sản xuất và số liệu như thế là hợp lý và đảm bảo tính chính xác giữa hai phương pháp tính GDP. 

Trở lại con số tăng trưởng của 6 tháng năm 2021, tăng trưởng GDP lên tới 5,64%, tích lũy chiếm tỷ trọng khoảng trên 20% GDP chỉ tăng 5,67%, tiêu dùng cuối cùng chiếm tỷ trọng trên 70% GDP chỉ tăng có 3,56%, 6 tháng năm 2021 lại nhập siêu 9,2 tỷ USD. Cho nên, những thắc mắc về con số tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm nay đạt 5,64% là có thể hiểu được. Tổng cục Thống kê nên nghiêm túc và trách nhiệm xem xét lại mức độ hợp lý của số liệu tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2021 để Chính phủ có bức tranh sát thực trong chỉ đạo điều hành nền kinh tế.