Năm 2021 Nga đứng thứ ba trên thế giới về khai thác tiền điện tử. Ảnh minh họa

Theo Bloomberg, thị phần tiền điện tử của Nga chiếm khoảng 12% tổng số tiền điện tử toàn cầu với trị giá ước khoảng 214 tỷ USD. Con số 12% này được ước tính hồi tháng 1/2022 bằng cách phân tích địa chỉ IP của những người sử dụng tiền điện tử lớn nhất và các dữ liệu khác. Thực tế con số này còn có thể cao hơn nữa, do có các nhà đầu tư sử dụng VPN và các phương pháp bảo vệ dữ liệu khác.

Vị thế nga trên thị trường tiền điện tử thế giới

Theo Cổng thanh toán TripleA của Singapore thì hiện có hơn 17 triệu người Nga sở hữu tiền điện tử, và 60% trong số họ ở độ tuổi từ 25- 44. Các theo các nhà nghiên cứu của Đại học Cambridge, năm 2021 Nga đứng thứ ba trên thế giới về khai thác tiền điện tử, chỉ sau Hoa Kỳ và Kazakhstan.

Luật khung về tài sản kỹ thuật số và tiền điện tử tại Nga mới có hiệu lực từ tháng 1/2021. Luật này diễn giải các điều khoản chính của ngành, cho phép người dân đầu tư và lưu trữ. Những phương án cứng rắn và lệnh cấm với hầu hết tất cả các giao dịch bằng tiền điện tử vốn được đề xuất trước đây bởi Ngân hàng Trung ương Nga đều bị bác bỏ.

Theo Chính phủ Nga, việc không có các quy định rõ ràng về tài sản kỹ thuật số cũng như tiền điện tử dẫn đến sự gia tăng tỷ trọng của nền kinh tế bóng tối, gia tăng các trường hợp gian lận và gây mất ổn định toàn ngành. Do đó, việc thiết lập các quy tắc lưu hành tiền điện tử và các biện pháp kiểm soát sẽ giảm thiểu mối đe dọa đối với sự ổn định của hệ thống tài chính và giảm việc sử dụng tiền điện tử cho các mục đích bất hợp pháp.

Doanh thu của các tài sản kỹ thuật số sẽ được Nhà nước quy định với các nghĩa vụ nghiêm ngặt đối với tất cả những người tham gia và chú trọng bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư thông thường. Đồng thời, Nga sẽ có các quy định pháp luật về việc lưu thông tiền điện tử. Mục đích của quy định là để tích hợp cơ chế lưu thông tiền điện tử vào hệ thống tài chính và đảm bảo kiểm soát các dòng tiền của các tổ chức tín dụng.

Tranh luận về tiền điện tử ở Nga

Ngày 20/1/2022, Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga đã đề xuất lệnh cấm hoàn toàn với tiền điện tử ở Nga. Đây là “phát súng” đầu tiên mở ra những cuộc tranh luận về tương lai của tiền điện tử tại nước này.

“Ngân hàng Trung ương Nga coi tiền điện tử là vật thay thế tiền tệ có thể mang lại rủi ro cho người dân nên cấm sử dụng cơ sở hạ tầng của Nga để lưu thông đồng tiền điện tử này”, đại diện của Ngân hàng Trung ương Nga cho biết.

Không đồng tình với quan điểm này của Ngân hàng Trung ương, trên trang web của Bộ Phát triển Kỹ thuật số Nga, Bộ trưởng Maxut Igorevich Shadayev đã chia sẻ: “Việc đưa ra bất kỳ hạn chế nào đối với việc phát hành và lưu hành tiền điện tử sẽ dẫn đến thực tế là ngành công nghiệp blockchain trong nước sẽ ngừng phát triển. Bất kỳ hạn chế nào trong vấn đề này cũng sẽ dẫn đến việc các chuyên gia chuyên ngành của chúng ta chuyển đến các quốc gia khác”.

Phía Bộ Tài chính Nga cũng phản đối đề xuất của Ngân hàng Trung ương Nga. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nga đề nghị cấp cho một bộ phận các ngân hàng có giấy phép phổ thông quyền tổ chức kinh doanh tiền điện tử, cấp phép cho tất cả những người tham gia thị trường kỹ thuật số chuyên nghiệp, chịu trách nhiệm hình sự đối với các hoạt động không có giấy phép và trên hết là bắt buộc sử dụng hệ thống nhà nước blockchain minh bạch.

Trên thực tế, ý tưởng của Bộ Tài chính Nga lại được Chính phủ Nga ủng hộ. Tiền điện tử tư nhân là một tài sản đầu tư, giao dịch được quy định giống với giao dịch tiền mặt và giao dịch với các công cụ thoái hối. Điều này đã dẫn đến sự tranh cãi giữa các bên liên quan. Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã phải trực tiếp đưa ra chỉ thị cho các bên liên quan cần nhanh chóng đi đến một lập trường chung.

Tiếp đó, vào ngày 28/1/2022, Phó Thủ tướng Nga Dmitry Chernyshenko đã ký một “lộ trình” hoạt động của tiền điện tử. “Cơ sở hạ tầng của thị trường tiền điện tử có những lợi thế và rủi ro riêng. Do vậy không thể cấm hoàn toàn tiền điện tử. Ngoài ra, công dân sẽ không gặp vấn đề gì sau khi luật mới được ban hành. Công dân có thể thực hiện các giao dịch với tiền điện tử dựa trên cơ sở luật pháp. Và đương nhiên, ngân hàng sẽ được biết cụ thể về nguồn gốc hợp pháp của số tiền này”.

Những quy định trong “lộ trình” tiền điện tử

Theo thông báo của Chính phủ Nga, nhân viên của Bộ Tài chính, Bộ Phát triển Kinh tế, Văn phòng Tổng công tố, Cơ quan An ninh Liên bang, Bộ Nội vụ, Cơ quan Thuế Liên bang, Bộ Phát triển Kỹ thuật số và Ngân hàng Trung ương của Nga sẽ tham gia vào việc hoàn thiện và phát triển lộ trình này. Thời hạn cuối cùng để đưa ra kết quả là vào tháng 12/2022.

Trước ngày 18/2/2022, các ban ngành liên quan của Nga phải chuẩn bị một dự thảo luật về việc lưu hành tiền điện tử, trong đó tiền điện tử được công nhận là một loại tương tự tiền tệ chứ không phải tài sản tài chính kỹ thuật số. Việc lưu thông của chúng trong lĩnh vực pháp lý sẽ chỉ có thể được thực hiện khi có đầy đủ giấy tờ tùy thân, thông qua hệ thống ngân hàng hoặc các tổ chức trung gian được cấp phép. Cá nhân sở hữu lượng tiền điện tử hơn 600.000 Rúp (khoảng 8.000 USD) sẽ phải khai báo, các giao dịch ngoài khu vực pháp lý với số tiền như vậy sẽ trở thành phạm tội hình sự theo Bộ luật Hình sự.

Việc Chính phủ Nga đang hoàn thiện các quy định, chính sách phát triển với tiền điện tử hứa hẹn sẽ mang đến nhiều đột phá trên thị trường tiền điện tử Nga trong thời gian tới.

Lộ trình tiền điện tử cũng đề xuất nhiều điểm mới. Theo đó sẽ tìm ra các thuộc tính và chức năng của hệ thống kiểm soát đối với hoạt động của các nhà tổ chức, nhà điều hành và khách hàng của nền tảng P2P và các hệ thống khác, bao gồm cả các nhà cung cấp dịch vụ tiền điện tử;

Cùng với đó là hoàn thiện quy định đối với các nhà cung cấp, xác định tư cách những người tham gia thị trường và thủ tục cho các hoạt động của họ, cũng như lựa chọn cơ quan sẽ kiểm soát lĩnh vực này; đưa ra các yêu cầu đối với Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) về vấn đề rửa tiền và hệ thống các biện pháp quản lý và hạn chế; phát triển cơ chế đăng ký và báo cáo của các tổ chức mà thông qua đó việc lưu thông tiền điện tử đi qua.

Lộ trình cũng xác định trách nhiệm hành chính hoặc hình sự đối với tội phạm sử dụng tiền điện tử (trốn tránh khai báo thông tin về các giao dịch bằng tiền điện tử); xây dựng cơ chế xác minh dữ liệu được cung cấp về quyền sở hữu tiền điện tử; hoàn thiện dự thảo luật và thông báo cho công dân về quyền sở hữu tiền điện tử và các hoạt động với nó.

Đặc biệt, lộ trình cũng đưa ra trách nhiệm hành chính đối với việc lưu hành bất hợp pháp tiền điện tử và vi phạm các quy tắc thực hiện giao dịch với chúng, cũng như tổ chức chấp nhận bất hợp pháp tiền điện tử; xác định thủ tục đối với khách hàng của các nhà khai thác trao đổi tiền điện tử; phân tích “các tiêu chuẩn cấm” được đưa ra ở Trung Quốc liên quan đến tiền điện tử; phát triển các phương pháp ước tính giá trị của tài sản tiền điện tử; đưa ra các quy định về hoạt động của các công ty Internet nước ngoài lưu hành tiền điện tử tại Nga.

Theo quy định mới, người sử dụng tiền điện tử ở Nga chắc chắn sẽ không được ẩn danh, họ sẽ phải thông qua giấy tờ tùy thân để thực hiện các giao dịch. Các nhà đầu tư tiền điện tử sẽ được chia thành hai nhóm: nhóm đủ điều kiện và nhóm không đủ điều kiện. Giới hạn giao dịch sẽ được thiết lập cho các nhà đầu tư không đủ điều kiện. Những người muốn bán hoặc mua tiền điện tử trong mọi trường hợp sẽ phải được xác định danh tính cụ thể.

Cùng với đó, vào ngày 8/2/2022, Chính phủ Nga đã phê duyệt khái niệm quy định pháp luật về việc lưu hành tiền điện tử. Theo đó, nghĩa vụ nghiêm ngặt sẽ được thiết lập cho tất cả những người tham gia vào thị trường tiền điện tử chuyên nghiệp, với trọng tâm là bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư thông thường. Các nền tảng tiền điện tử sẽ được yêu cầu phải có túi tài chính về tính thanh khoản và an toàn vốn.

Về phía các nhà đầu tư cũng sẽ được chia thành đủ điều kiện và không đủ điều kiện. Để mua hoặc bán tiền kỹ thuật số, công dân sẽ cần phải thông qua giấy tờ tùy thân.

Khái niệm quy định về tiền điện tử sẽ được một Bộ liên quan phê duyệt cho phép mua và bán chúng trên sàn giao dịch ngoại hối.

Mục đích của quy định là tích hợp cơ chế lưu thông tiền điện tử vào hệ thống tài chính và đảm bảo kiểm soát các dòng tiền.

Việc thực hiện khái niệm tiền điện tử mới sẽ giúp hình thành một khuôn khổ pháp lý điều chỉnh, đưa ngành công nghiệp tiền điện tử thoát ra khỏi bóng tối và tạo ra khả năng tiến hành các hoạt động kinh doanh hợp pháp.

Trước đó, từ ngày 3/2/2022, Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga bắt đầu cấp giấy phép quản lý tài sản kỹ thuật số và tiền điện tử. Để phát triển hơn nữa lĩnh vực tiền điện tử, Ngân hàng Trung ương Nga đã đưa ra nhiều đề xuất để cải thiện quy định đối với các tài sản tiền điện tử và việc đánh thuế chúng. Điều này sẽ làm tăng tính hấp dẫn và khả năng ứng dụng của các công cụ tài chính kỹ thuật số cũng như tiền điện tử.

Việc Chính phủ Nga đang hoàn thiện các quy định, chính sách phát triển với tiền điện tử hứa hẹn sẽ mang đến nhiều đột phá trên thị trường tiền điện tử Nga trong thời gian tới.

Tác giả: Lan Phương