Dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025, đoạn qua địa phận tỉnh Quảng Bình bao gồm 3 dự án thành phần với tổng chiều dài 126,79 km; tổng mức đầu tư trên 24.282 tỷ đồng. Dự án gồm 3 dự án thành phần là Đoạn Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh, Vạn Ninh - Cam Lộ; với tổng diện tích thu hồi đất là 1.273,84 ha.

Được biết, khi triển khai Dự án cao tốc Bắc - Nam qua địa bàn tỉnh Quảng Bình, có 3.227 hộ gia đình bị ảnh hưởng, trong đó có 580 hộ thuộc diện tái định cư; 4.662 ngôi mộ bị ảnh hưởng, trong đó có 3.737 ngôi mộ phải di dời đến vị trí mới.

Về công trình hạ tầng kỹ thuật, hệ thống đường dây 500 kV có 15 vị trí bị ảnh hưởng, đường dây 220 kV có 15 vị trí, đường dây 110 kV có 21 vị trí giao chéo với tuyến cao tốc và nhiều hệ thống đường dây điện trung thế, hạ thế, hệ thống viễn thông.

Bên cạnh đó, có 12 công trình hạ tầng như trụ sở UBND xã, trạm y tế, sân vận động, trường mầm non, chợ thuộc thị xã Ba Đồn và 4 công trình hạ tầng như nhà văn hóa thôn, điểm trường mầm non, trường tiểu học... thuộc huyện Bố Trạch bị ảnh hưởng một phần hoặc toàn bộ.

Tính đến nay, chiều dài 3 đoạn tuyến mà các địa phương ở Quảng Bình đã bàn giao cho các ban quản lý dự án của Bộ Giao thông Vận tải hỗ trợ giải phóng mặt bằng có phạm vi 111,47km/126,43 km. Cụ thể, TP Đồng Hới bàn giao 100%, thị xã Ba Đồn 95,19%; các huyện: Quảng Trạch 85,57%, Bố Trạch 80,23%, Quảng Ninh 95,8% và Lệ Thủy 71,66%.

Riêng huyện Lệ Thủy còn hơn 9km chưa bàn giao, trong đó có 1,91km phạm vi đất rừng, đất nông nghiệp đang xác định nguồn gốc đất và kiến nghị về giá bồi thường, hỗ trợ; 3,41km thuộc phạm vi người dân đang đề nghị được tái định cư phân tán; 3,73km thuộc phạm vi các hộ tái định cư.

Với số lượng cần xây dựng 26 khu tái định cư để di dời các hộ dân, nhưng đến nay tỉnh Quảng Bình mới chỉ có 1 khu tái định cư hoàn thành và giao đất cho người dân; 5 khu đang thi công, còn lại 20 khu đang tiếp tục triển khai các thủ tục liên quan.

Về 13 khu nghĩa trang, cũng mới chỉ hoàn thành và bàn giao 1 khu tại huyện Lệ Thủy, 4 khu nghĩa trang còn lại đang được thi công tại huyện Quảng Ninh, trong khi đó số mộ cần được di dời là 3.129 ngôi.

Các nhà thầu đang nỗ lực thi công để bàn giao Dự án Cao tốc Bắc - Nam đúng tiến độ.

Trao đổi về vấn đề này,  ông Nguyễn Hoài Nam, Giám đốc Ban quản lý đầu tư xây dựng, phát triển quỹ đất UBND huyện Bố Trạch, Quảng Bình cho biết, huyện Bố Trạch là địa phương có nhiều khu tái định cư nhất (12 khu), nhưng mới khởi công được 3 khu, số còn lại đang trong giai đoạn phê duyệt dự án đầu tư.

Việc tìm, lựa chọn các khu tái định cư để di dời người dân đã được UBND huyện Bố Trạch làm từ sớm khi mới triển khai Dự án cao tốc Bắc - Nam, tuy nhiên vướng mắc hiện nay là việc triển khai xây dựng. Để triển khai Dự án cao tốc Bắc - Nam, khối lượng tái định cư, di dời công trình kỹ thuật, hạ tầng, mồ mả lớn nhất từ trước đến nay.

Thủ tục pháp lý để thực hiện tái định cư, di dời hạ tầng phức tạp trong khi cơ chế đặc thù không quy định cắt bỏ các thủ tục liên quan. Bên cạnh đó, trong thực tế để di dời người dân đến nơi ở mới gặp nhiều khó khăn.

Đối với huyện Quảng Ninh, hiện đây đang là địa phương dẫn đầu về tiến độ xây dựng các khu tái định cư của tỉnh Quảng Bình.

Toàn huyện có 3 khu tái định cư, trong đó khu tái định cư ở xã Hiền Ninh đã hoàn thành và bàn giao đất cho người dân, khu tái định cư ở xã Vạn Ninh đang thi công nước rút để hoàn thành, người dân đã bốc thăm nhận đất, chỉ còn khu tái định cư Xuân Ninh vừa thi công, vừa vận động các hộ dân đồng thuận với phương án bồi thường, nhận đền bù.

Còn theo ông Phạm Trung Đông, Chủ tịch UBND huyện Quảng Ninh, huyện có 3 khu tái định cư, sẽ quyết tâm đưa vào tái định cư sớm cho bà con. Vừa rồi  có một số vướng mắc, huyện đã cam kết tiến độ và đề nghị Sở NN&PTNT, Sở TN&MT thu hồi đất giao cho huyện để huyện chủ động trong việc xây dựng khu tái định cư.

Các dự án tái định cư ở huyện Quảng Ninh bảo đảm tiến độ do được bố trí trên vị trí đất đã có trong quy hoạch sử dụng đất nên không phải bổ sung, điều chỉnh; không phải đất rừng nên không phải làm thủ tục chuyển đổi mục đích hoặc phải bồi thường giải phóng mặt bằng rồi mới triển khai dự án xây dựng khu tái định cư.

Hiện nay, chỉ còn công tác bồi thường, GPMB của Dự án trên địa bàn huyện Lệ Thủy được coi nan giải nhất. Tỉ lệ bàn giao đạt được còn thấp (đạt hơn 70%), mặt bằng bàn giao không liên tục và còn nhiều vướng mắc; công tác xây dựng khu tái định cư, khu nghĩa địa và di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật còn chậm chưa đảm bảo tiến độ, yêu cầu.

Mới đây, vào ngày 4/10, ông Đoàn Ngọc Lâm, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình đi kiểm tra công tác bồi thường, GPMB Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam trên địa bàn huyện Lệ Thủy .

Sau khi kiểm tra tại hiện trường và nghe đại diện Ban Quản lý Dự án đường Hồ Chí Minh báo cáo các khó khăn, vướng mắc về mặt bằng dự án, lãnh đạo UBND huyện Lệ Thủy báo cáo về kết quả công tác bồi thường, GPMB trên địa bàn, các khó khăn, vướng mắc và ý kiến tham gia của đại diện lãnh đạo các sở, ngành liên quan, ông Đoàn Ngọc Lâm đã yêu cầu UBND huyện Lệ Thủy khẩn trương, tập trung triển khai thực hiện yêu cầu khẩn trương triển khai thực hiện các nội dung chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh để đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án; rà soát, thành lập tổ công tác khẩn trương tháo gỡ và giải quyết dứt điểm vướng mắc về mỏ vật liệu xây dựng, di dời hạ tầng kỹ thuật, di dời hạ tầng xã hội và công trình xây dựng cơi nới trong phạm vi dự án.

Bên cạnh đó, các địa phương tăng cường kiểm tra, đôn đốc, chỉ đạo nhà thầu thi công khu tái định cư, khu nghĩa trang, di dời công trình hạ tầng kỹ thuật tập trung nguồn lực, tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi, tổ chức thi công phù hợp, đảm bảo tiến độ bàn giao mặt bằng theo yêu cầu của tỉnh trong tháng 12/2023.

Đồng thời, có các biện pháp quyết liệt để giải quyết các khó khăn, vướng mắc về mặt bằng theo đề nghị của chủ đầu tư và các nhà thầu thi công, cụ thể: Khẩn trương tập trung giải quyết dứt điểm về nguồn gốc, loại đất đối với khoảng 1,7km đất nông nghiệp (không vướng tái định cư) để hoàn thành công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trước ngày 31/10/2023.

Đối với đoạn tuyến khoảng 3,4km người dân đề nghị nhận tiền bồi thường, hỗ trợ để tái định cư phân tán, UBND huyện tập trung chỉ đạo giải quyết hoàn thành trước ngày 15/11/2023.

Đối với đoạn tuyến qua địa bàn xã Phú Thủy còn vướng mắc mặt bằng, yêu cầu UBND huyện tập trung chỉ đạo giải quyết hoàn thành trước ngày 25/10/2023.

Đối với bồi thường, GPMB các điểm cấp điện hệ thống năng lượng mặt trời trên địa bàn xã Kim Thủy: UBND huyện Lệ Thủy phối hợp với Ban Quản lý Dự án QBSC và UBND xã Kim Thủy kiểm đếm hiện trạng, lập phương án di dời (bảo quản, cất giữ) để phục vụ các thủ tục sau này của Dự án.

Nhiều tuyến ở Quảng Bình chưa thể thi công do chưa giải phóng được mặt bằng.

Tại nhiều buổi làm việc với các sở, ban, ngành, địa phương liên quan đến việc GPMB Dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025, đoạn qua địa phận tỉnh Quảng Bình, ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho rằng: Liên quan đến Dự án cao tốc Bắc - Nam, vướng mắc lớn nhất hiện tại đối với UBND cấp huyện là hoàn thiện thủ tục và thi công các khu tái định cư, khu nghĩa trang, di dời hoàn trả công trình hạ tầng kỹ thuật. Ngoài ra còn có một số khó khăn liên quan đến tiến độ thẩm định hồ sơ báo cáo đánh giá tác động môi trường; thủ tục chuyển mục đích sử dụng rừng; công tác thẩm định hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công các khu tái định cư...

Trên cơ sở phân tích các khó khăn, vướng mắc, các sở, ngành, địa phương của tỉnh Quảng Bình đã thảo luận về giải pháp cũng như tiến độ triển khai các phần việc còn lại nhằm đẩy nhanh hơn nữa tiến độ bàn giao mặt bằng dự án.

Ông Trần Thắng nhấn mạnh, công tác bồi thường, hỗ trợ, GPMB, tái định cư của tỉnh Quảng Bình vẫn còn nhiều công việc phải hoàn thành trong thời gian tới như: Công tác di dời công trình hạ tầng kỹ thuật, xây dựng khu tái định cư, khu nghĩa địa, xử lý các vướng mắc về nguồn gốc đất đai…

Để triển khai có hiệu quả công tác bồi thường, GPMB, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình yêu cầu các sở, ban, ngành, đơn vị, địa phương liên quan xác định vai trò, trách nhiệm của mình, tập trung, khẩn trương hoàn thành các nội dung còn vướng mắc. Khẩn trương đẩy nhanh tiến độ thẩm định, phê duyệt, thi công hoàn thành các khu tái định cư, khu nghĩa địa, di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phấn đấu đến ngày 31/12/2023 hoàn thành công tác bồi thường, GPMB toàn bộ dự án.

Xuân Hương