Theo báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Thanh Hóa, hiện tại trên địa bàn tỉnh được Bộ Công Thương quy hoạch 22 dự án thủy điện với tổng công suất 832 MW, trong đó có 10 dự án đã vận hành phát điện, 3 dự án đang triển khai xây dựng, 2 dự án đã có chủ trương đầu tư và 7 dự án có trong quy hoạch nhưng chưa được chấp thuận chủ trương.

Cũng theo đánh giá của sở này, các nhà máy thủy điện đã hoàn thành hiện nay vận hành ổn định, hiệu quả, ước tính 10 dự án nộp ngân sách khoảng 500 tỷ đồng/năm.

Nhà máy thủy điện Hồi Xuân (Quan Hóa) đang quá trình thi công

Hiện nay có các dự án đang triển khai xây dựng gồm: Thủy điện Hồi Xuân, Thủy điện Trung Xuân và Thủy điện sông Âm. Trong đó nhà máy Thủy điện Trung Xuân đang thực hiện đúng tiến độ, dự kiến đến cuối năm 2019 sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động. Tuy nhiên, 2 dự án còn lại đang gặp một số vấn đề khó khăn, triển khai chậm tiến độ.

Trước đó, ngày 15/3, UBND tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức cuộc họp thảo luận, cho ý kiến về việc triển khai thực hiện các dự án thủy điện, công tác rà soát quy hoạch, tái định cư của các dự án trên địa bàn tỉnh, đại diện các ban ngành liên quan đã có nhiều ý kiến đánh giá về ảnh hưởng của các dự án thủy điện đến môi trường và đời sống nhân dân vùng có dự án.

Trong đó có các ý kiến cho rằng, các khu tái định cư được đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, an toàn hơn so với nơi ở trước của dân; giải quyết được nhiều công ăn việc làm cho nhân dân; điều tiết nguồn nước, hạn chế lũ lụt.

Còn về hạn chế, các đại biểu cho rằng cần có những đánh giá chính xác từ các chuyên gia khoa học, khí tượng thủy văn... để đảm bảo tính đúng đắn, toàn diện về những ảnh hưởng đối với môi trường, đời sống người dân khi thực hiện các dự án thủy điện.

Trên thực tế, thời gian qua, người dân tại các vùng ảnh hưởng bởi các dự án thủy điện liên tục phản ánh về những bất cập.

Trong đó chủ yếu là vấn đề giá đền bù không hợp lí, chậm trễ trong việc xây dựng các khu tái định cư cho người dân như thủy điện Hồi Xuân (Quan Hóa), sinh kế của các hộ dân sau khi di dời để nhường đất cho dự án không được đảm bảo…Đặc biệt, trong năm 2018, lũ lụt nặng nề gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân sống dọc con sông Mã đã khiến nhiều nhân dân bức xúc cho rằng, nguyên dân lũ lụt do các nhà máy thủy điện xả lũ gây ra.  

Đánh giá về các dự án thủy điện trên địa bàn, ông Nguyễn Đình Xứng, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa khẳng định, những dự án thủy điện đã triển khai đem lại lợi ích lớn cho tỉnh như: các dự án này huy động được mức tổng đầu tư lớn, tăng thu cho địa phương. Bên cạnh đó, có tác động lớn trong công tác điều tiết lũ, hạn chế hiện tượng xâm nhập mặn, góp phần nâng cấp hạ tầng các khu lân cận.

Đồng thời, các dự án này góp phần giải quyết công ăn việc làm cho nhân dân, phát triển ngành nghề mới cho nhân dân miền núi; cung cấp nguồn năng lượng sạch.

Nói về hạn chế, ông Xứng cho rằng, việc di dân tái định cư có ảnh hưởng đến đời sống, tập quán của bà con; các dự án thủy điện có tác động đến môi trường, gây sạt lở bờ sông; diện tích lớn đất canh tác chuyển thực hiện dự án làm ảnh hưởng đến sản xuất của nhân dân...

Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo, đối với các dự án đang triển khai, giao Sở Công Thương đánh giá lại tác động của các dự án, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì xây dựng hệ thống giám sát xả lũ, công khai hệ thống lên các phương tiện truyền thông, đánh giá tác động của công tác xả lũ.

UBND các địa phương có dự án cần kiểm tra, rà soát lại tình trạng hạ tầng kỹ thuật của các khu tái định cư, có phương án tiếp nhận các khu tái định cư khi chủ đầu tư bàn giao.

Giao Sở Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu đề tài khoa học đánh giá tác động của các dự án thủy điện tới môi trường và đời sống người dân. Sở Công Thương nghiên cứu, tham mưu cho UBND tỉnh tăng cường công tác quản lý nhà nước các dự án thủy điện.

Đồng thời, đối với các dự án sắp triển khai, yêu cầu các huyện chủ động giám sát các dự án, có đề xuất kịp thời giải quyết từng vấn đề phát sinh. Đối với các dự án đã có chủ trương đầu tư, giao Sở Công Thương chủ trì đánh giá lại tác động Dự án Thủy điện Sơn Lư và Tam Thanh, tham mưu, báo cáo UBND tỉnh trước 30/3/2019.

Ông Xứng cũng đề xuất tiếp tục dừng thực hiện Dự án thủy điện Cẩm Thủy 2 nếu cần thiết. Đối với các dự án chưa có chủ trương đầu tư, có đề xuất dừng thực hiện nếu không hiệu quả. Đối với các dự án chưa có quy hoạch, chỉ đồng ý cho những dự án có ít tác động đến môi trường và đời sống người dân, những dự án thực sự hiệu quả cần nghiên cứu đề xuất thực hiện.

Lương Diễn