Tin liên quan

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 1800 kéo dài dai dẳng từ ngày 31-10 đến 3-12-1800. Đó là cuộc đua vào Nhà Trắng của Phó Tổng thống Thomas Jefferson (đảng Liên bang - FP) và Tổng thống John Adams (đảng Dân chủ - Cộng hòa). Tuy nhiên, điều đáng nói không phải là cuộc chiến giữa Jefferson và Adams, mà giữa Jefferson và người được ông chọn để làm phó tổng thống cho mình, ông Aaron Burr.

Hạ viện bỏ phiếu 36 lần

Khi đó, luật quy định mỗi đại cử tri có thể bầu tới 2 phiếu, người nào có số phiếu cao nhất sẽ thành tổng thống, người về nhì sẽ làm phó tổng thống. Vì Hiến pháp Mỹ khi đó không phân biệt giữa tổng thống và phó tổng thống trong các phiếu bầu đại cử tri trong các cử tri đoàn của từng bang nên ông Jefferson và người ông lựa chọn làm cấp phó của mình khi thắng cử là Aaron Burr đều giành được 73 phiếu bầu, còn ông Adams được 65 phiếu.

Như vậy, theo Điều II, mục 1 của Hiến pháp, khi 2 ứng viên đều nhận được đa số phiếu bầu nhưng lại có quan hệ với nhau, Hạ viện phải quyết định ai sẽ trở thành tổng thống thông qua việc bỏ phiếu kín tại từng tiểu bang. Lúc đó, Mỹ có 16 tiểu bang, vì vậy 1 trong 2 ứng viên cần chiến thắng tại ít nhất 9 tiểu ban để giành chiến thắng. Hạ viện khi đó đang được kiểm soát bởi FP, và ai cũng biết rằng Jefferson mới là ứng cử viên tổng thống cho đảng này, còn Burr được chọn để làm phó tổng thống. 

Từ trái qua: Thomas Jefferson và Tổng thống John Adams.

Tuy nhiên, nhiều đảng viên FP không ủng hộ Jefferson, đối thủ chính trị của họ kể từ năm 1789. Vì vậy, nắm bắt cơ hội này hầu hết các đảng viên FP đã bỏ phiếu cho Burr, giúp Burr giành chiến thắng tại 6/8 tiểu bang do FP kiểm soát. 

Tuy nhiên, tất cả 7 tiểu bang do đảng Dân chủ-Cộng hòa kiểm soát đều bỏ pheieus cho Jefferson, và đại diện FP duy nhất của Gruzia cũng bình chọn cho Jefferson, giúp ông chiến thắng ở 8 tiểu bang. Bang Vermont có số lượng đại cử tri FP và Dân chủ-Cộng hòa tương đương nhau, nên đã bỏ phiếu trắng. Tiểu bang còn lại, Maryland, có 5 đại diện FP và 3 đại diện Dân chủ-Cộng hòa, nhưng 1 trong 5 đại diện FP bỏ phiếu cho Jefferson, nên cử tri đoàn bang này cũng bỏ phiếu trắng.

Trong suốt 7 ngày, từ ngày 11 đến 17-2, Hạ viện đã tiến hành tới 35 cuộc bỏ phiếu và Jefferson giành chiến thắng ở 8 bang, vẫn còn thiếu 1 bang để tuyên bố chiến thắng. Khi đó, một chính trị gia nhiều ảnh hưởng là Hamilton đã lên tiếng kêu gọi các thành viên FP ủng hộ Jefferson, vì dù sao ông cũng “ít nguy hiểm” hơn Burr. 

Đến ngày 17-2, trong cuộc bỏ phiếu thứ 36, nhiều đảng viên FP bỏ phiếu trắng, dẫn đến việc Jefferson giành chiến thắng ở 10 tiểu bang và tuyên bố chiến thắng, kết thúc cuộc bầu cử tổng thống dai dẳng nhất lịch sử Mỹ. 

Cuộc bầu chọn gắt gao giữa Jefferson và Burr tại cử tri đoàn đã cho thấy những vấn đề trong hệ thống bầu cử của Mỹ khi những nhà soạn thảo Hiến pháp đã không dự đoán được khả năng xảy ra trường hợp như vậy. Do vậy Mỹ đã phải sửa đổi Hiến pháp, thông qua Tu chính án 12 vào năm 1804 với việc quy định tách riêng các cuộc bầu tổng thống và phó tổng thống nhằm tránh những trường hợp tương tự.

Hơn một tháng kiểm phiếu

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 cũng là một sự kiện không thể quên khi ứng cử viên của đảng Dân chủ Al Gore tưởng chừng đã đánh bại Tổng thống đương nhiệm đảng Cộng hòa George W. Bush khi tính về số phiếu phổ thông. 

Theo đó, ông Gore nhiều hơn ông Bush tới 543.895 phiếu phổ thông. Tuy nhiên, số phiếu đại cử tri của các cử tri đoàn lại quá sít sao và gây tranh cãi, cho đến đêm cuối của ngày bầu cử, các bang New Mexico, Oregon và Florida vẫn chưa có kết quả ngã ngũ. Sau đó, người ta phát hiện ra kết quả cuối cùng phụ thuộc vào số phiếu bầu của bang Florida.

Al Gore. 

George W. Bush. 

Tại bang miền Nam này, tình hình rất khó đoán định do những lá phiếu được kiểm từ các máy kiểm phiếu (dùng phương pháp đục lỗ phiếu bầu để kiểm phiếu) hầu như không cho phép xác định một kết cục rõ ràng. Ngay trong đêm bầu cử, các mạng lưới tin tức đưa tin thắng lợi của Gore tại Florida, rồi cải chính, rồi gọi Bush là người chiến thắng, rồi lại cải chính.

Đáng lẽ bang Florida sẽ quyết định ai là người thắng cử, nhưng Tòa án tối cao nhảy vào. Suốt một tháng ròng, kết quả bầu cử tổng thống vẫn chưa có vì phụ thuộc vào việc kiểm phiếu lại. Đội tranh cử của ông Bush kiện về tiến trình kiểm phiếu, khiến Tòa tối cao bị lôi vào một cuộc chiến bất phân thắng bại, phải quyết định tiếp tục kéo dài thời hạn kiểm phiếu, hay dừng. 

Một trong những thách thức lớn nhất khi đó là liệu có tính cả những phiếu gần như bị hỏng hay không. Cuối cùng, cuộc đua được quyết định bởi 537 phiếu cách biệt tại Florida để toàn bộ 25 phiếu cử tri đoàn của tiểu bang dành cho Bush. 

Gore thừa nhận thất bại sau khi Tối cao Pháp viện Mỹ phán quyết trong vụ Bush và Gore rằng việc tái kiểm phiếu tại Florida là vi hiến. Dù bất đồng với phán quyết của tòa Tối cao, Gore tuyên bố "vì sự đoàn kết dân tộc và sức mạnh của nền dân chủ, tôi quyết định nhượng bộ". 

Như vậy, Gore là ứng cử viên thứ ba trong lịch sử Mỹ giành được đa số phiếu phổ thông (khoảng nửa triệu phiếu nhiều hơn đối thủ) nhưng lại thua số phiếu của cử tri đoàn. Gore có 266 phiếu cử tri đoàn so với 271 phiếu dành cho Bush. Sau này, trong một lần diễn thuyết về tình trạng nóng ấm toàn cầu, Gore đã nói đùa khi tự giới thiệu là "người lẽ ra là Tổng thống Mỹ".

Tuy nhiên, những tranh cãi sau đó cho rằng nếu tòa án không can thiệp mà để kiểm phiếu lại ở bang Florida, chiến thắng đã thuộc về ông Gore. Một cuộc điều tra các lá phiếu không được tính trong cuộc bầu cử Tổng thống ở Florida năm 2000 do 8 hãng thông tấn Mỹ gồm: AP, CNN, New York Times, Palm Beach Post, St. Petersburg Times, Tribune Publishing, Wall Street Journal và The Washington Post phối hợp tiến hành, cho thấy George W. Bush sẽ thắng sát nút nếu chỉ tái kiểm phiếu một phần theo yêu cầu của ông Gore, nhưng ông Gore sẽ đảo ngược được kết quả này, bằng một chênh lệch hết sức sít sao, nếu người ta kiểm tra lại trên toàn bang. 

Cụ thể, các hãng tin đã tiến hành kiểm tra các lá phiếu không được tính: Tổng cộng khoảng 175.000 phiếu. Các máy kiểm phiếu hoặc không xác định được các cử tri bầu ai, hoặc cho là phiếu bầu hơn một ứng cử viên. Ngoài ra, cuộc điều tra còn tiến hành xem xét các lá phiếu bị coi là không đúng tiêu chuẩn, chẳng hạn có dấu X thay vì dấu hình bầu dục. 

Theo CAND