Chế biến hạt điều xuất khẩu. (Nguồn: TTXVN)

Liên quan tới vụ việc các doanh nghiệp Việt Nam mất quyền kiểm soát 36 bộ chứng từ gốc trong số 100 container xuất sang Italy, Thương vụ Việt Nam tại Italy cho biết hiện chỉ còn khoảng 30 container hạt điều xuất khẩu sang Italy bị mất kiểm soát với bộ chứng từ, trị giá mỗi container khoảng 200 nghìn USD, tổng cộng khoảng 6 triệu USD, tương đương khoảng 130 tỷ đồng.

Theo Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy, ngay sau khi có doanh nghiệp trình báo sự việc về lô hàng container xuất khẩu hạt điều sang Italy có dấu hiệu bị lừa đảo ngày 5/3, Thương vụ đã đến cảng biển Genova, phía Bắc Italy để làm việc với hãng tàu COSCO và các cơ quan liên quan.

Đáng lưu ý, khi Thương vụ có mặt đã có vài container hạt điều của Việt Nam cập cảng, người mua đã trả phí cảng và nộp bộ chứng từ gốc để đòi nhận những container này.

Hãng vận tải cho hay theo Luật thương mại quốc tế hãng phải giao hàng cho người nhận có bộ chứng từ gốc để tránh bị kiện. Trước tình hình đó, Thương vụ đã giải thích về việc doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam bị lừa do chưa nhận được tiền mà người mua đã lấy được bộ chứng từ gốc theo một cách nào đó ở bên Italy.

Đặc biệt, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy đã trực tiếp đến nhanh để ngăn chặn vụ việc trên. Hãng tàu COSCO đã tin tưởng Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy và tham vấn với các luật sư nên đồng ý dừng ngay việc giao lô hàng cho người mua.

Đại sứ quán Việt Nam tại Italy đã gửi Công hàm tới các Bộ Ngoại giao, Bộ Kinh Tài, Bộ Kinh tế phát triển, các cơ quan cảng biển, hải quan, cảnh sát kinh tài, phòng thương mại khu vực, Hãng vận tải DHL, ngân hàng... để thông báo vụ việc lừa đảo lớn này và phối hợp hỗ trợ.

Tuy nhiên, đến ngày 8/3 Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy mới nhận được công văn của Hiệp hội hạt điều Việt Nam về vụ việc này.

Tại Việt Nam, Thương vụ đề nghị Hiệp hội và doanh nghiệp làm việc để Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, Tòa Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh ra phán quyết khẩn cấp yêu cầu các hãng tàu tạm dừng việc giao hàng đã đến cảng Italy cho người có chứng từ gốc.

Thế nhưng, đến thời điểm hiện tại việc này chưa xử lý tại Việt Nam khiến khối lượng công việc mà Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy phải xử lý khá lớn; trong đó, có việc gặp các hãng tàu ở Italy và các cơ quan liên quan để đề nghị dừng giao hàng.

Trước việc xử lý kịp thời, các doanh nghiệp Việt Nam đã dừng không giao bộ chứng từ gốc, đòi được một số bộ chứng từ chuyển ngược lại Việt Nam. Do đó, chỉ còn khoảng 30 bộ chứng từ của 30 container trong tổng số 100 container là bị mất kiểm soát chứng từ.

Ngày 10/3, Thương vụ tiếp tục về phía Nam Italy để làm việc với các ngân hàng, Hãng vận tải DHL, quân cảnh, cảng Napoli... để truy tìm chứng từ và tìm hiểu nguyên nhân thất thoát chứng từ vào tay nhóm lừa đảo.

Hiện tại, chỉ còn khoảng 30 container bị mất kiểm soát với bộ chứng từ. Dù vậy, vẫn còn nhiều rủi ro liên quan lô hàng này vì phải đòi được chứng từ gốc hoặc phải có phán quyết của các cơ quan Tòa án Italy mới có thể trả lại sở hữu cho doanh nghiệp Việt Nam và bán cho người mua khác bởi hạt điều không thể để quá lâu ở cảng tốn phí lưu kho bãi và hàng hóa hư hỏng.

Ngày 17/3, Thương vụ sẽ lên cảng phía Bắc La Spezia, một cảng khác của Italy để làm việc và dừng các container sẽ cập cảng trong vài ngày tới.

Nhận định về phương thức thanh toán, Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy nhấn mạnh: Trong thương mại quốc tế có rất nhiều phương thức thanh toán khác nhau như: điện chuyển tiền (T/T), trả tiền nhận chứng từ (D/P), CAD, thư tín dụng (L/C).

Hình thức thanh toán nào cũng đều có ưu, nhược điểm từ góc độ của mỗi bên tham gia kinh doanh nên không thể khẳng định các doanh nghiệp sử dụng phương thức D/P nên dẫn đến rủi ro của sự vụ này.

Phương thức D/P thường chỉ giữa người mua và người bán có quan hệ tốt từ trước, tin tưởng nhau gần như hoàn toàn nhưng rủi ro vẫn chủ yếu do bên bán chịu như giá cả thay đổi trên thị trường khiến người mua đổi ý muốn gây sức ép giảm giá...

Cũng theo Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy, cùng với việc thúc đẩy xuất nhập khẩu của Việt Nam, tại các hội thảo hợp tác kinh tế hoặc diễn đàn giao thương, Thương vụ luôn lưu ý doanh nghiệp thận trọng trong các điều khoản thanh toán và xác minh doanh nghiệp để hiểu về đối tác.

Cùng với đó, doanh nghiệp nên liên hệ với Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại các nước sở tại để được hỗ trợ các vấn đề liên quan đến xuất nhập khẩu trước khi ký hợp đồng.

Bởi nhiều vụ việc đã xảy ra doanh nghiệp Việt Nam mới liên hệ với Thương vụ để xác minh, trong khi đó nhiều địa chỉ giả mạo nên khi đến thực tế không hề có văn phòng công ty như phía Việt Nam đưa ra.

Để trang bị thêm hành trang cho doanh nghiệp, tới đây, Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Italy dự kiến tổ chức thêm nhiều hội thảo khóa học hướng dẫn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa để chống lừa đảo thương mại./.

Tác giả: Uyên Hương