Tin liên quan

Tổng thống Mỹ Barack Obama (phải) và Tổng thống Indonesia Joko Widodo trong cuộc gặp tại Nhà Trắng ngày 26/10 (Ảnh: Reuters)

Tổng thống Joko Widodo đã lên đường trở về nước sau khi nói với Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng Indonesia có ý định tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Tuyên bố này đã được hoan nghênh ở Nhà Trắng, tuy nhiên vẫn còn đó nhiều trở ngại cần phải vượt qua tại một đất nước nơi mà trào lưu chủ nghĩa dân tộc đã ăn sâu vào nền kinh tế.

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương – thỏa thuận giữa Mỹ và 11 quốc gia khác được ký kết vào ngày 05/10 – đã vượt xa những hiệp định thương mại điển hình thường chỉ tập trung vào việc cắt giảm thuế quan, thay vào đó làm nổi bật các vấn đề khác như: các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt hơi đối với bằng sáng chế và tạo ra một sân chơi công bằng cho các công ty cạnh tranh với những doanh nghiệp có sự hậu thuẫn của chính phủ.

“Nó thậm chí sẽ vượt xa hầu hết các quan điểm về thương mại theo chủ nghĩa dân tộc ở đất nước này” – Riza Noer Arfani, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Thương mại Thế giới ở Đại học Gadjah Mada, thành phố Yogyakarta, Indonesia cho biết. “Tôi muốn nói rằng các điều kiện để gia nhập TPP đối với Indonesia là quá cao”, ông nói thêm.

TPP vẫn cần phải được sự chấp thuận của các quốc gia thành viên trước khi một thành viên mới có thể gia nhập vào, một quá trình thậm chí có thể mất đến nhiều năm trước khi Indonesia có đủ điều kiện để có thể gia nhập được.

Dưới đây là một số yếu tố có thể đặc biệt gây khó khăn cho ông Widodo (hay còn được gọi là ông Jokowi) trong việc hiện thực hóa ý định gia nhập TPP của mình:

Doanh nghiệp nhà nước

Indonesia có 119 doanh nghiệp thuộc sở hữu trực tiếp của nhà nước, với tổng giá trị tài sản rơi vào khoảng 4.500 nghìn tỷ Rupiah (tương đương với 334 tỷ USD). Là một thành viên của TPP sẽ đồng nghĩa với việc Indonesia phải thực hiện cải cách khu vực này để cho phép hoạt động cung ứng được diễn ra cạnh tranh hơn.

Vấn đề cải cách này là vốn đã là một mối bận tâm hàng đầu đối với các nước đã hoàn thành việc ký kết TPP như Malaysia và Việt Nam.

“Indonesia có thể “giàn xếp” các doanh nghiệp nhà nước của mình ở mức độ nào để “ngả” theo hiệp định này vẫn còn là vấn đề phải xem xét” – nhà kinh tế Jonathan Pincus, Chủ tịch của Rajawali Foundation đồng thời là chuyên gia cố vấn người Indonesia về chính sách công cho biết. “Đó là một câu chuyện tương tự như Việt Nam. Có một khu vực quốc doanh lớn ở Indonesia hiện có được đặc quyền tiếp cận với những sự hỗ trợ ngầm và có được các lợi thế trên thị trường.

Ông Widodo sẽ phải gặp không ít khó khăn trong việc hiện thực hóa ý định gia nhập TPP của mình (Ảnh: internet)

Nền kinh tế mở

Indonesia sẽ phải giảm số lượng các ngành công nghiệp hạn chế sự tham gia của chủ sở hữu nước ngoài. Điều này sẽ cần đòi hỏi sự phê duyệt của Quốc hội, thực hiện vận động hành lang các doanh nghiệp địa phương và các cơ quan đoàn thể. Các nhà xuất khẩu các loại hàng hóa sản xuất như dệt may chỉ là một trong số ít các đối tượng có thể được hưởng lợi từ TPP do có chi phí tiếp cận rẻ hơn đối với thị trường ngoài nước.

“Đối với những nhà tài phiệt có định hướng (kinh doanh) trong nước, sẽ có nhiều sự chống đối và miễn cưỡng” – nhà nghiên cứu Yose Rizal Damuri từ Trung Tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế cho biết. “Trong suy nghĩ của họ, bất kỳ một sự tự do hóa thương mại nào đều là sai lầm. Những sự chống đối khác còn đến từ các nhà sản xuất nông nghiệp, ví dụ như nông dân, một khu vực khá mạnh ở Indonesia”.

Giàn xếp các tranh chấp

TPP có thể chứa các điều khoản cho phép các nhà đầu tư đâm đơn kiện về việc vi phạm pháp luật bảo hộ đầu tư cho một tòa án độc lập ở một nước thứ ba hoặc tại Ngân hàng Thế giới.

Việc chuyển nhượng quyền lực pháp lý này là một hình thức rất khó được chấp nhận trong lãnh thổ Indonesia, theo giảng viên kinh tế Iwan Azis thuộc Đại học Indonesia cho biết.

“Chỉ cần tưởng tượng, hệ thống pháp luật trong nước không có bất cứ quyền lực nào trên lãnh thổ và bị lu mờ bởi một tòa án phi quốc gia” – ông nói – “Điều này là không thể. Tôi không nghĩ rằng Indonesia đã sẵn sàng cho điều đó, chưa từng trong cuộc đời tôi”.

Thời gian bầu cử

 Ông Jokowi có thể phải hoàn thành việc thuyết phục người dân nước ông về những lợi ích của bản Hiệp ước trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2019. Một chiến dịch thiên về ủng hộ tự do hóa thương mại thường sẽ không đem lại phần thắng ở Indonesia. Thêm vào đó là những yếu tố phức tạp khác đến từ đảng chính trị riêng của ông Jokowi – Đảng Dân chủ Đấu tranh (PDI-P) – là một trong những nhóm dân tộc lớn nhất trong quốc hội.

“Ông Jokowi được hỗ trợ bởi một trong các bên đang đi theo chủ nghĩa hướng nội cho rằng Indonesia vẫn nên độc lập thì hơn” – nhà nghiên cứu Damuri nói – “Trong khi đó, TPP đều nghiêng về sự sự phụ thuộc có liên kết. Đây có thể là một trong những vấn đề lớn nhất xoay quanh thời kỳ vận động của chiến dịch”.

Phương Phương – Theo Bloomberg