Cách TP Huế chừng 15km về phía Bắc, làng Bao La thuộc xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền (Thừa Thiên – Huế) không chỉ nổi tiếng với nghề đan lát truyền thống mà còn kỳ bí với những giai thoại về tục thờ “thần cẩu”.

Ngôi miếu nằm gần con đường chính của làng rộng khoảng 9 mét vuông, tượng “thần cẩu” ngự ở chính giữa miếu uy nghi và kỳ bí.

Ngôi miếu thờ "thần cẩu" ở làng Bao La.

“Thần cẩu” nhìn từ bên ngoài nặng khoảng 35-40kg, cao khoảng 70cm, bề ngang rộng khoảng 50cm, được ngồi trên cái bệ cao chừng 50 cm. 

Tiền diện “thần cẩu” hướng ra đồng ruộng của làng nơi con sông Bồ chảy qua; đuôi nằm sát lưng; mắt và miệng không còn lộ rõ, do thời gian làm hao mòn. Phía trên có khắc ba chữ Hán được dịch là "Thiên Cẩu Thần". 

“Thần cẩu” dáng ngồi khoan thai, với tư thế ngồi nhổm. Cổ “thần cẩu” đeo một tấm lệnh bài to bằng lòng bàn tay người lớn. Dân làng Bao La tin rằng, tấm bài này chính là tín vật được Ngọc Hoàng phái thần xuống để giúp đỡ dân làng.

Người dân làng Bao La không ai rõ miếu “thần cẩu” có từ bao giờ, chỉ biết ngôi miếu này đã gắn liền với cuộc sống của dân làng qua rất nhiều thế hệ. Theo lời kể của những vị cao niên, nguồn gốc của miếu thờ “thần cẩu” cũng gắn liền với những giai thoại hết sức kỳ bí.

Theo đó, hơn 500 năm trước, làng Bao La từng gặp phải hạn hán kéo dài khiến ruộng vườn khô cạn, mất mùa liên miên. Dân làng Bao La ngày đó dù đã dùng mọi cách nhưng không tìm ra nguồn nước. Thế rồi tưởng chừng như tuyệt vọng, trong một lần đào giếng dân làng phát hiện một vật bằng đá hình thù giống một chú chó nằm sâu dưới lòng đất. Kỳ lạ là khi đưa vật này lên thì mạch nước ngầm xuất hiện giúp dân làng thoát khỏi đại nạn.

Từ đó dân làng thoát khỏi cảnh đói khát. Vật lạ đó chính là tượng “thần cẩu” đang được dân làng thờ và coi như vật báu. 

Tượng đá "thần cẩu".

Dân làng cho rằng chó đá là vị thần được phái đến để bảo vệ cuộc sống bình an và mang lại may mắn cho dân làng, vì thế họ đã làm lễ xây dựng miếu, rước ngài vào để thờ. 

Ông Nguyễn Văn Kỳ (86 tuổi), người dân làng Bao La cho biết, dân làng cũng truyền tai nhau về giai thoại có một lần tất thảy vật nuôi trong vùng bị bệnh dịch lạ. Quá sợ hãi, người dân mới đến miếu “thần cẩu” để “cầu cứu”.

Ngày đêm đó xuất hiện một con chó trắng chạy quanh làng, nó vừa chạy vừa sủa, hai chân trước vờn lên như đang chiến đấu với kẻ thù. Đến sáng hôm sau thì bệnh dịch bỗng nhiên chấm dứt. Từ đó trở đi, mỗi khi có dịch bệnh, đau ốm người dân tin rằng chỉ cần đến miếu “thần cẩu” thành tâm cầu xin là sẽ tai qua, nạn khỏi.

“Thực hư của những giai thoại không biết như thế nào nhưng thần cẩu được người dân ví như vị thần trấn giữ làng, vậy nên người dân ở đây rất tôn kính. Hàng tháng cứ vào dịp mười bốn, ngày rằm, ngày 30 và mồng 1 (Âm lịch) người dân thay nhau hương khói, quét dọn miếu thờ sạch sẽ. Thói quen này đã được dân làng gìn giữ bao đời nay”, ông Kỳ nói.

“Thần cầu” linh thiêng không chỉ vang danh trong làng mà còn lan cả sang các làng bên cạnh. Xung quanh thần có nhiều câu chuyện kỳ bí được dân làng Bao La lưu truyền từ thế hệ này cho đến thế hệ khác.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng, trong quan niệm của người Việt xưa, chó là con vật gần gũi, trung thành và mang lại nhiều may mắn. Nghe tiếng sủa của chó thì ma quỷ không dám đến gần nhà, vậy nên nhiều địa phương có tục thờ “thần cẩu” hoặc đặt tượng chó đá trước cổng như một linh vật cầu phúc, trừ tà.

Dân gian xưa cũng quan niệm, chó nhổm dậy mừng rỡ mỗi khi có người học trò đi qua là điềm báo cho người đó biết rằng kỳ thì sắp tới sẽ đỗ đạt cao. Vì vậy nhiều người cũng tin rằng việc thờ “thần cẩu” cũng là cầu may mắn trong khoa danh, thi cử.

 Kỳ Anh