Berezovsky, một người luôn phê bình gay gắt tổng thống Nga Vladimir Putin đã cáo buộc điện Kremlin vì vụ đầu độc làm chết gián điệp Nga Alexander Litvinenko năm 2006. Người này đã chết sau khi bị trúng độc chất phóng xạ polonium-210.

Trong nhiều năm, Berezovsky đã tài trợ cho cho vợ của Litvinenko để tiếp tục thực hiện một cuộc điều tra về cái chết của chồng bà nhưng không có kết quả.

Sau đó, ông đã kiện một kênh truyền thông Berezovsky của Nga vì tội phỉ báng sau khi kênh truyền hình của Công ty truyền thông Radio và truyền hình toàn nước Nga tuyên bố trong một bản tin rằng ông là người đứng sau cái chết của Litvinenko. Tuy nhiên, ông đã thắng trong vụ kiện chống lại công ty truyền thông này và tòa án tối cáo tại London đã bồi thường cho ông 150.000 bảng Anh (tương đương 223,400 đô-la) tiền thiệt hại.

Theo một quan chức tại Bell Pottinger – một công ty quan hệ công chúng đại diện cho Berezovsky cho biết, thi thể của tài phiệt 67 tuổi này đã được phát hiện do chính nhân viên bảo vệ tòa nhà tại khu dân cư thượng lưu ở Ascot, Berkshire, thuộc phía Tây London, nơi tỉ phú Berezovsky đang sống lưu vong. Thông báo đầu tiên về cái chết của ông do con rể Yegor Shuppe thông báo trên facebook.

Trước đó, Berezovsky đã xuất hiện rất nhiều trên báo sau khi thua kiện trong vụ kiện được coi là một trong số những vụ kiện giữa tư nhân đắt nhất trong lịch sử để chống lại một người bạn và cũng là một đồng minh cũ, ông trùm  Roman Abramovich. Berezovsky đã kiện Abramovich, chủ câu lạc bộ bóng đá Chelsea ( CLB có giá trị 5.1 tỉ đô-la) với cáo buộc rằng ông đã bị ép bán cổ phần của mình tại công ty dầu mỏ Nga Sibneft với giá bằng một phần nhỏ với giá trị thực của nó. Thẩm phán cho rằng những bằng chứng của Berezovsk là không đáng tin cậy, và ở một số điểm là không trung thực.

Vụ kiện này đã vén bức màn bấy lâu nay che đậy thế giới của những tỉ phú Nga, những người tích lũy được lượng tài sản khổng lồ và có tầm ảnh hưởng chính trị lớn vào những năm 90 của thế kỷ trước trong khi quá trình tư nhân hóa của Nga đang dần sụp đổ theo sau chế độ Soviet.

Theo các báo cáo những năm cuối đời, tài sản của Berezovsky đã giảm dần, và thực sự bị ảnh hưởng lớn sau khi ông bị thua kiện với Abramovich. Theo các nhà phân tích, vụ kiện này có thể gắn mác giá 250 triệu đô la chi phí pháp lý cho cả hai bên. Báo cáo của nhiều năm gần đây cho biết Berezovsky đang cố bán một vài phần trong tài sản của mình, trong đó có bức tranh “Red Lenin” của Andy Warhol để trả nợ.

Berezovsky khi còn là thành viên Hội đồng an ninh Nga tháng 7/1997

Theo bà Jill Dougherty của Cnn, người đã không ít lần phỏng vấn ông cho biết ông Berezovsky khởi đầu nghề nghiệp là một giáo sư toán học và sau đó là một nhà phân tích hệ thống.

Berezovsk đã tiếp tục bằng nghề bán ô tô “ở thời mà ô tô là một thứ xa xỉ”. “Có rất nhiều người muốn mua xe hạng sang và ông đã đánh cược – như nhiều tài phiệt khác đã làm – vào nhiều thứ còn lớn hơn thế rất, rất nhiều.”

Trong khi Berezovsky kiếm được lượng tiền kha khá từ việc kinh doanh xe hạng sang, ảnh hưởng chính trị cũng theo đà tăng của tài sản mà có sức nặng hơn, thậm chí là tăng gấp bội khi ông bỏ tiền đầu tư vào truyền thông Nga. Ông đầu tư vào Tập đoàn truyền thông độc lập Moscow cùng với sự thành lập của tập đoàn đối tác TBS, TV-6 đã trở thành kênh truyền hình độc lập đầu tiên tại Moscow.

Theo bà Dougherty, dưới thời tổng thống Boris Yeltsin, tổng thống đầu tiên của Liên Bang Nga từ năm 1991-1999, “ thực sự không có bất cứ quy định điều hành nào ở thời này.” Các tài phiệt có cả Berezovsky thời điểm đó đã làm cho vết thương trong vấn đề vay tiền của chính phủ Nga non trẻ thêm sâu sắc khi chính phủ này tuyệt vọng vì tiền thì những tài phiệt này đã mua các công ty phá sản với giá rẻ, như thể trả vài xu để đổi lấy một đô-la vậy.” Một, hai năm sau, những công ty này có giá hơn nhiều lần và họ trở nên giàu có. Để đối lấy việc ủng hộ tổng thống Yeltsin, Berezovsky đã giành được những ảnh hưởng chính trị trong điện Kremlin. Sau đó ông tiếp tục ủng hộ Putin lên làm tổng thống và rót tiền vào đảng chính trị sau này.

“Ngã ngựa” từ chính lợi ích chính trị

Tuy nhiên sau khi Putin được bầu, ông nhận thấy những tài phiệt này có tiềm năng sẽ giành lấy quyền lực chính trị và quay sang ngăn chặn họ, theo lời bà Doughtery. Ngày càng có nhiều tin tức rộng rãi về việc Putin thể hiện thái độ bức xúc với các tài phiệt này trong đó có Berezovsky. Cựu phó giám đốc điều hành của hệ thống truyền hình Turner, người đã từng tư vấn cho Berezovsky trong những năm thập kỷ 90 cho biết: “ Ông ấy quá tham vọng, tôi nghĩ, ông ấy muốn thao túng chính trị Nga trong thời kỳ tổng thống Yeltsin và ông đã không đạt được tham vọng đó.”

Thời gian làm tài phiệt đó với ông Berezovsky không hề dễ dàng. “ Ông từng bị ám sát hai lần. Một là ngay tại nước nhà, ngoài cổng ngôi nhà ở Moscow. Nhiều kẻ đã lên kế hoạch đặt bom trong ô tô của ông, tuy nhiên kế hoạch không thành. Và một lần khác là khi ông rời khỏi câu lạc bộ và có một chiếc xe bị gài bom khiến tài xế của ông bị giết nhưng ông đã trốn thoát mà không hề bị thương.”

Trong những tháng bầu cử Putin năm 2000, chính phủ bắt đầu thu thập những báo cáo khai thuế chống lại các nhà tài phiệt trong đó có Berezovsky. Sau đó, Berezovsky đã trốn. Berezovsky đã bắt đầu kích động nước Anh chống lại Putin. Berezovsky kêu gọi một cuộc đảo chính chống lại tổng thống Nga. Năm 2003, khi Nga điều tra việc ông trở lại quê nhà, Berezovsky đã được chính quyền Anh  cấp tị nạn chính trị sau khi xác nhận ông bị truy nã vì tội chính trị chứ không phải tội hình sự. Ở thời điểm đó, vụ lùm xùm này đã làm quan hệ giữa Anh và Moscow trở nên căng thẳng. Berezovsky đã bị kết tội gian lận và trốn thuế trong phiên tòa vắng mặt tại một tòa án Nga năm 2007.

Putin đã được thông báo về cái chết của Berezovsky, người phát ngôn tổng thống, Dmitry Peskov cho biết. Hai tháng trước, Berezovsky đã gửi một lá thư mong được phép trở lại Nga. Ông Peskov cho biết: “ Ông ấy đã thừa nhận đã mắc nhiều sai lầm, mong muốn được tha thứ vì những lỗi lầm đó và ngỏ ý muốn tổng thống cho phép ông trở lại quê nhà.” Không biết tổng thống Putin có hồi đáp lại lá thư đó hay không nhưng Berezovsky thì đã không thể quay lại được nữa.

PV (tổng hợp)