Nghề rèn của đồng bào dân tộc Mông gắn liền với hoạt động sống và canh tác ở vùng cao. Ở Nghệ An từ xa xưa, nghề rèn đã theo người Mông ở phương Bắc “di cư” vào mảnh đất xứ Nghệ.

Nếu đồng bào dân tộc Thái nổi tiếng với những bức thổ cẩm rực rỡ thì đồng bào dân tộc Mông được nhiều người biết đến với nghề rèn truyền thống.

Trước đây, mỗi một gia đình người Mông sẽ có một lò rèn riêng để làm ra những nông cụ và đồ dùng sinh hoạt trong gia đình. Những người thợ rèn giỏi chỉ cần gõ nhẹ vào dao là đã biết tốt hay xấu. Những gia đình có nghề rèn truyền thống có bí quyết rèn được lưu truyền qua dòng họ, gia đình.

Nghề rèn gắn liền với người đàn ông đồng bào Mông. Từ nhỏ, những người cha, người ông đã chủ động dạy cho con cháu của mình biết đền nghề rèn.

Những khúc chuối để người Mông thực hiện công đoạn tui sản phẩm. Đây là đặc sản trong bí quyết rèn của người Mông.

Điểm đặc biệt nhất trong nghề rèn của người Mông chính là khâu tui sắt. Các tui của người Mông tạo nên sản phẩm chắc bền. Để làm nên 1 sản phẩm, một thợ rèn người Mông mất hơn 1 ngày.

Hiện nay, có một số vật dụng khác được người Mông sáng tạo nên để gắn với những sản phẩm rèn của mình. Điều này tạo thêm thẩm mĩ và độ bền cho sản phẩm của họ rèn dũa ra. Trong hình, những chiếc sừng trâu được cắt nhỏ để gắn vào những chiếc cán dao.

Ngày nay, trong một số công đoạn làm rèn, người Mông đã sử dụng máy móc, như quạt thổi lò, máy mài. Nhờ máy móc hiện đại, thợ rèn người Mông có thể làm nhanh, làm đẹp. Cái sự nhanh ấy cộng thêm với việc người trẻ đi làm xa nên thành thử không còn mấy người giữ nghề...

Sự tinh tế trong sản phẩm rèn của người Mông.

Hiện nay, nghề rèn đã trở thành “nghề kiếm cơm” của một số người. Đã có những cơ sở sản xuất nông cụ có thương hiệu. Sản phẩm của họ đã được bày bán rộng rãi đến các địa phương trong và ngoài nước.

Với đồng bào dân tộc Mông, sự tồn tại của nghề rèn hôm nay không chỉ góp phần thiết thực vào đời sống lao động sản xuất, mà còn góp phần duy trì nét văn hóa độc đáo truyền thống của dân tộc mình. Với mỗi sản phẩm rèn nên đều có linh hồn, có cuộc sống thật. Những sản phẩm đều mang đậm tính cách tộc người: bền bỉ, dẻo dai./.

Hồ Phương