GS Phạm Minh Hạc

Trước băn khoăn của dư luận về lộ tr�nh thực hiện th� điểm chuyển dần vi�n chức gi�o vi�n sang hợp đồng lao động, Bộ trưởng Ph�ng Xu�n Nhạ cho rằng, đ�y l� vấn đề lớn, c� t�c động đến hơn một triệu thầy c� gi�o.�

Trước mắt, sẽ nghi�n cứu x�y dựng đề �n đề xuất th� điểm chuyển dần vi�n chức gi�o vi�n sang hợp đồng lao động đối với một số trường đại học v� một số trường trung học phổ th�ng c� đủ điều kiện.

Tiền Phong�c� cuộc tr� chuyện với GS Phạm Minh Hạc, nguy�n Bộ trưởng GD&ĐT về vấn đề n�y.

�Đề xuất v� bổ

�PV: Bộ trưởng GD&ĐT Ph�ng Xu�n Nhạ n�i sẽ chuyển gi�o vi�n từ bi�n chế sang hợp đồng, quan điểm của �ng như thế n�o về�việc�n�y?

GS Phạm Minh Hạc: Theo t�i kh�ng n�n th� điểm x�a bi�n chế gi�o vi�n ở trường phổ th�ng. Nếu chọn một �t trường, mỗi tỉnh một v�i trường điểm th� qu� chọn lọc, số lượng nhỏ th� hiệu quả kh�ng biết thế n�o. T�i kh�ng t�n th�nh v� cho rằng đ� l� đề xuất v� bổ, nguy hại.

Sứ mệnh gi�o dục với vận mệnh của d�n tộc l� quan trọng. Với sứ mệnh ấy th� kh�ng thể n�o để cho ph�t triển một c�ch tự do, tự ph�t m� phải quản l� chặt chẽ của nh� nước. Người gi�o vi�n kh�ng phải để ăn lương m� họ vừa nhận lương để sống v� nhận tr�ch nhiệm cao cả ''trồng người'. V� thế, kh�ng bao giờ d�ng chữ l�m c�ng ăn lương trong gi�o dục.

�PV: Gi�o vi�n lo lắng khi bỏ vi�n chế th� số phận của họ sẽ do hiệu trưởng quyết định. Theo �ng, nỗi lo n�y ch�nh đ�ng kh�ng?

�GS Phạm Minh Hạc: Khi th�ng tin sẽ th� điểm bỏ bi�n chế gi�o vi�n, nghĩa l� động chạm đến đời sống của h�ng triệu gi�o vi�n. Như vậy, sẽ động chạm đến quyền lợi của họ n�n lo lắng l� ho�n to�n ch�nh đ�ng khi với họ kh�ng c�n g� đ� chắc chắn, số phận của người ta phụ thuộc v�o người kh�c. Nếu nh� nước phụ tr�ch th� người ta y�n t�m, nếu để v�o �ng hiệu trưởng th� họ rất �i ngại. Theo t�i sự lo lắng n�y l� phản ứng lại nếu đề �n n�y c� th� điểm th� sẽ nguy hại v� dự b�o đ� l� một thảm hại.

Trước năm 2008, �ng�n s�ch nh� nước chi cho gi�o dục chỉ hơn 5%, giờ l�n hơn 20%. Như vậy, r� r�ng từ năm 2008 c� nhiều điều kiện gi�o dục hoạt động tốt hơn, nhiều trường mới được x�y. Tuy nhi�n, nhiều nơi c�n kh� khăn lắm. Tổng số lượng kh�ng thay đổi m� rơi v�o tay một số �ng hiệu trưởng quyết định th� gi�o vi�n ho�n to�n c� quyền nghi ngờ. Gi�o vi�n th� chỉ biết nghi ngờ c�n ch�ng ta lo lắng sự nghiệp gi�o dục sẽ bị tan hoang.

Thương mại h�a gi�o dục sẽ thất bại thảm hại

�PV: Bộ trưởng n�i bỏ bi�n chế gi�o vi�n để tăng năng lực cạnh tranh chuy�n m�n? �ng c� đồng t�nh với quan điểm n�y?

GS Phạm Minh Hạc:�Kh�ng bao giờ được thương mại h�a gi�o dục, kh�ng bao giờ được đưa cơ chế thị trường v�o trong nh� trường v� quản l� nh� trường kh�ng phải quản l� doanh nghiệp. Tinh thần của cạnh tranh trong cơ chế thị trường kh�ng thể d�ng trong gi�o dục.

Nếu bỏ bi�n chế sẽ tăng cạnh tranh l�n. Chữ “cạnh tranh” kh�ng bao giờ d�ng trong gi�o dục thậm ch� nhiều nh� gi�o n�i trong gi�o dục c�n kh�ng n�n d�ng từ “thi đua”.

Trong gi�o dục, gi�o vi�n n�o cũng phải l�m tr�ch nhiệm x� hội như nhau đối với nh� trường, học sinh v� x� hội. Cạnh tranh l� trong thị trường. Nhưng trong gi�o dục kh�ng phải người n�y dạy giỏi giết chết người dạy kh�ng giỏi. Mọi người đều phải đạt chuẩn v� c�i chuẩn n�y Bộ GD&ĐT đ� ban h�nh, mọi người phải đạt chuẩn đ�.

Khuyến kh�ch mọi người thi đua để mọi người tiến l�n nhưng cạnh tranh l� mạnh th� giết người yếu, tức l� “kh�n th� sống, mống th� chết”.

Cạnh tranh l� c� người sống kẻ chết, trong gi�o dục kh�ng c� như thế. T�i nghĩ, trong gi�o dục kh�ng c� nguy�n tắc thị trường, kh�ng c� thương mại h�a được.

PV: Theo��ng, bỏ bi�n chế gi�o vi�n sẽ c� hệ lụy v� hậu quả g�?

GS Phạm Minh Hạc:�Đ� mới chỉ l� đề xuất của �ng Bộ trưởng. C�c trường sẽ chọn trường như thế n�o? Nếu c�c trường điểm như trường H� Nội- Amsterdam th� họ cơ chế từ l�u rồi. Học sinh giỏi th� 100%, gi�o vi�n của họ cũng giỏi, với cơ chế n�o đ� ở trường n�y đều dễ chấp nhận.

Tuy nhi�n, �p dụng với 4 vạn trường hay cả hệ thống gi�o dục rất kh�. Ch�nh ch�ng ta phải l�m cho c�c miền kh� khăn, gi�o vi�n đều được dạy học như th�nh phố c� điều kiện tốt; c�c em học sinh phổ th�ng ở tất cả v�ng miền đều đạt được tr�nh độ phổ th�ng, đ� mới l� mục ti�u phấn đấu của gi�o dục. Muốn như thế th� vấn đề hệ thống lương của nh� nước, phụ cấp với gi�o vi�n miền n�i phải được n�ng l�n.

T�i kh�ng biết Bộ GD&ĐT sẽ th� điểm sẽ thế n�o nhưng t�i nghĩ nếu c� hệ số lương kh�c th� sẽ khuyến kh�ch gi�o vi�n n�ng cao tay nghề, �c� tr�ch nhiệm tốt th� đ� mới l� việc cần l�m ngay l�c n�y.

B�y giờ th� chưa thể lường hết được hậu quả nếu đề xuất n�y được thực hiện. Nhưng như �t�i n�i, đ�y l� một con đường thương mại h�a, thị trường trong gi�o dục v� hầu hết trường đều trở th�nh trường tư thục như thế với cả nước th� đ� l� một thảm hại rất nặng nề.

�Ngay những nước tư bản ch�u �u cũng kh�ng thương mại h�a trong nh� trường. Kinh nghiệm 200 năm của c�c nước đ� được kiểm chứng rồi m�nh kh�ng theo lại đi con đường ngược lại th� sẽ dẫn đến một thảm họa.

�Ch�ng ta kh�ng thể nh�n thấy hết được hậu quả nhưng t�i nghĩ l� một thảm họa. N�i đơn giản l� l�m tan n�t một sự nghiệp gi�o dục.

�PV:��Nếu chủ trương bỏ bi�n chế đi v�o thực tiễn, cơ quan n�o c� quyền quyết định, thưa �ng?

GS Phạm Minh Hạc:�Đ�y l� vấn đề lớn, ảnh hưởng đến h�ng triệu gi�o vi�n cũng sự nghiệp gi�o dục nước nh�, n�n Đảng, Ch�nh phủ, Quốc hội phải v�o cuộc. Ch�nh bộ trưởng cũng n�i r� muốn th� điểm cũng phải xin ph�p.

PV:�Theo �ng, l� do n�o ph�t ng�n của Bộ trưởng GD&ĐT lại g�y sốc với dư luận?

GS Phạm Minh Hạc:�Vấn đề �ng n�i li�n quan đến cả triệu gi�o vi�n n�n họ thắc bắc, băn khoăn, nghi ngờ, phản đối l� b�nh thường. Đời sống của họ, người ta phải lo chứ.

Theo t�i, Bộ trưởng phải lo cả hệ thống gi�o dục, lo cho h�ng triệu gi�o vi�n.�Bộ trưởng l� phải giữ cả hệ thống n�y chứ đi lo một v�i nơi l�m g�.�

Xin cảm ơn �ng!

Theo Tiền Phong