Tin liên quan

Cách đây vài ngày, ông đã trở lại khu vực này bằng chiếc phi cơ nhỏ và làm Hải quân Trung Quốc tức giận và có phản ứng đe dọa.

Các bãi đá ngầm, rạn san hô và cồn cát nằm rải rác được gọi là Spratlys (Việt Nam gọi là Trường Sa) là một nơi rất khó tới. Một số do Việt Nam kiểm soát, một số khác do Philippines và Đài Loan, và tất nhiên có những nơi do Trung Quốc nắm.

Đừng mong đợi có một lời mời thăm nơi này từ Bắc Kinh. Hãy tin tôi đi, tôi đã thử rồi.

Chỉ có Philippines mới cho phép bạn tiếp cận dải đất nhỏ bé dài 400 mét gọi là Pagasa. Chỗ này chỉ đủ lớn để một máy bay nhỏ có thể hạ cánh được.

Sau nhiều tháng chuẩn bị và đàm phán, tôi đang ngồi trong phòng khách sạn ở Manila đóng gói vali sẵn sàng để đi thì chuông điện thoại reo. Đó là đồng nghiệp của tôi, cô Chika.

"Giấy phép cho chúng ta hạ cánh xuống đảo Pagasa đã bị hủy!" Cô nói.

Tôi lo quá. Có việc gì vậy? Có phải chính phủ Philippines bị đe dọa? Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chuẩn bị tới Manila? Có lẽ Manila không muốn cảnh tượng này?

Trên thực tế thì còn tệ hại hơn. Thế nào đó mà Bắc Kinh đã phát hiện ra chúng tôi đang định làm gì.

Tiếp sau đó là người quản lý về biên tập của tôi gọi điện từ London.

"Đại Sứ quán Trung Quốc đã gọi điện đấy. Họ cảnh báo có thể có vấn đề xảy ra nếu BBC cố gắng tới nơi mà họ gọi là lãnh thổ bị chiếm đóng bất hợp pháp của Philippines ở Nam Hải (Biển Đông)," sếp của tôi nói.

Tôi bực quá. Làm sao họ lại biết được? Tôi cần phải thận trọng hơn.

Và vì vậy trong một tuần tôi buộc phải ngồi trong phòng khách sạn của tôi và xem Chủ tịch Tập đến Manila rồi rời đi. Sau đó, đàm phán căng hơn... và cuối cùng chính phủ Philippines cũng thông. Chúng tôi có thể đi.

Lúc 05:30 sáng, năm người chúng tôi tụ tập trên đường băng Puerto Princesa, nằm trên đảo Palawan của Philippines. Hai phi công, một kỹ sư, Jiro, người quay phim và tôi. Trước mặt chúng tôi là phi cơ Cessna 206 có một động cơ duy nhất.

Jiro và tôi nhìn nhau.

Chiếc máy bay nhỏ phóng viên BBC sử dụng - Ảnh: BBC

"Trời ơi," tôi nghĩ. "Chúng ta thực sự sẽ bay hơn ba giờ trên đại dương và đất liền để tới một hòn đảo nhỏ trên chiếc phi cơ bé xíu này sao?"

Thậm chí chính các phi công trông lo lắng. Và sự thật là chưa có ai từng thử làm điều mà chúng tôi sắp làm.

Với phi cơ nhỏ xíu chở thiết bị quay phim và xăng, phi cơ loạng choạng trên đường băng và chao đảo cất cánh và bay lên không trung. Vài phút sau, chúng tôi không còn thấy những ngọn núi xanh mướt của Palawan, và trước chúng tôi là nước xanh mênh mông của Biển Đông.

Kế hoạch của chúng tôi đơn giản thôi. Tức là từ Palawan chúng tôi sẽ bay thẳng đến đảo Pagasa (của Philippines), hạ cánh và tiếp nhiên liệu. Sau đó chúng tôi sẽ bay về phía tây nam và lượn vòng Fiery Cross (Đá Chữ Thập) mà Trung Quốc kiểm soát. Đây là nơi Trung Quốc có vẻ đã và đang xây một căn cứ hải quân và không quân.

Sau đó chúng tôi sẽ trở lại Pagasa và tiếp nhiên liệu một lần nữa. Cuối cùng, chúng tôi sẽ bay qua Mischief Reef (Đá Vành Khăn) trên đường quay về Palawan. Đây là một bãi do Trung Quốc kiểm soát, rất gần với Philippines, nơi diễn ra hoạt động xây cất trong năm nay với quy mô lớn.

Chúng tôi có hai mục tiêu. Tiếp cận càng gần càng tốt các đảo mới mà Trung Quốc kiểm soát để quay những công trình đang được thi công. Và cũng không kém phần quan trọng là để xem Trung Quốc sẽ phản ứng ra sao.

Trung Quốc đang bị ràng buộc bởi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), mà họ tham gia. Công ước này quy định rằng các cấu trúc ngập nước, như bãi đá, không thể được tuyên bố là bờ biển có chủ quyền, và rằng việc xây dựng cấu trúc nhân tạo trên các cấu trúc này cũng không thể biến chúng thành lãnh thổ có chủ quyền được.

Một nước sở hữu một hòn đảo tự nhiên có thể tuyên bố giới hạn lãnh hải 12 hải lý xung quanh đảo này, cả trên biển và trên không. Nhưng cấu trúc nhân tạo không được hưởng bất kỳ quyền nào như vậy. Nói cách khác, chúng tôi sẽ có thể bay phi cơ của mình đến sát các đảo mới của Trung Quốc mà không vi phạm bất kỳ luật quốc tế nào, và Trung Quốc không nên can thiệp vào chuyến bay của chúng tôi.

Khi chiếc phi cơ nhỏ của chúng tôi đáp xuống đường băng Pagasa, tim tôi đập nhanh, phấn khích và hồi hộp. Bay khoảng nửa giờ về phía nam của hòn đảo, tôi thấy một dải đất màu vàng từ ô cửa trong máy bay. Trên dải đất này là một khu nhà màu trắng. Tôi nhận ra nó ngay lập tức từ các bức ảnh vệ tinh.

"Đó là Bãi Gaven!" Tôi hô lên với Jiro trong tiếng động cơ máy bay. "Có nhớ là chúng ta đi thuyền qua nó năm ngoái không. Lúc đó họ mới chỉ bắt đầu xây dựng thôi."

Ngay khi tôi hô lên thì một giọng nói lớn và dữ dằn phát lên từ radio.

"Máy bay quân sự không nhận diện ở phía tây của Bãi Nam Huân (theo cách gọi của Trung Quốc), đây là Hải quân Trung Quốc. Các vị đang đe dọa tới an ninh của trạm chúng tôi! Để ngăn ngừa tính toán sai lầm, rời khỏi khu vực này ngay lập tức!"

Các phi công của chiếc Cessna (chiếc còn xa mới có thể gọi là phi cơ quân sự) của chúng tôi đảo hướng về phía tây. Nhưng những lời cảnh báo tiếp tục hoài, bằng tiếng Trung Quốc và tiếng Anh, ngày càng lớn và căng thẳng hơn.

Chúng tôi bay về phía nam-tây hướng tới Fiery Cross Reef (Việt Nam gọi là Đá Chữ Thập, Trung Quốc gọi là Đá Vĩnh Thử). Sau một giờ chúng tôi có thể nhìn thấy nó từ xa, một dải rộng lớn màu vàng trên mặt đại dương.

Khi chúng tôi tới cách nơi này 20 hải lý thì lại có giọng radio phát ra.

"Máy bay quân sự nước ngoài đến phía tây bắc của đảo Vĩnh Thử, đây là Hải quân Trung Quốc, các vị đang đe dọa an ninh của trạm chúng tôi!"

Lần này phản ứng của các phi công là ngay lập tức, đổi hướng ngay về phía Bắc, cách xa các bãi này.

"Chúng ta cần tới gần hơn!" Tôi đề nghị cơ trưởng. "Chúng ta cần phải quay trở lại, chúng tôi không thể quay phim gì từ khoảng cách xa như vậy!"

Nhưng cũng chẳng ích gì cả.

"Tôi xin lỗi," cơ trưởng nói. "Chúng tôi có lệnh phải theo của chúng tôi."

Những lời cảnh báo trước đó đã làm các phi công khá sợ hãi. Tôi rất thất vọng. "Chúng ta sẽ chẳng quay được gì," tôi nghĩ.

Trở lại đảo Pagasa, khi máy bay tiếp nhiên liệu lần nữa, tôi đã đặt lại vấn đề với các phi công.

"Xem này," tôi nói. "Chúng ta không vi phạm bất kỳ luật lệ nào, Trung Quốc sẽ không bắn hạ chúng ta. Các anh phải thực hiện xong việc của mình chứ, và các anh phải đáp lại họ và nói cho họ biết chúng ta là một máy bay dân sự bay trong không phận quốc tế."

"Ông phải hiểu, chúng tôi là phi công dân sự chứ không phải không quân," họ trả lời. "Chúng tôi không biết họ có thể làm những gì tới chúng ta, chúng tôi coi an toàn là trên hết."

Cuối cùng, sau nhiều giờ thương lượng, các phi công đồng ý họ sẽ thử xem sao.

Chúng tôi cất cánh lần thứ ba, bây giờ quay trở lại về hướng Philippines. Sự căng thẳng trong tôi gần như tới ngưỡng chịu không nổi. Liệu phi công sẽ thực hiện được đúng việc của họ hay không?

Chúng tôi có hai mục tiêu. Một là tiếp cận sát các đảo Trung Quốc kiểm soát để quay cảnh xây dựng tại đó. Thứ hai là xem người Trung Quốc phản ứng như thế nào. Trung Quốc là thành viên Công ước Luật biển Liên Hiệp Quốc (UNCLOS). Luật biển ghi rõ các đá và rạn san hô chìm không thể được tuyên bố là thực thể có chủ quyền.

Các cấu trúc nhân tạo xây trên chúng không có vùng lãnh hải 12 hải lý. Điều đó có nghĩa là chúng tôi cs quyền bay qua các đảo nhân tạo Trung Quốc xây mà không vi phạm bất cứ luật quốc tế nào, và Trung Quốc không có quyền cản trở chúng tôi.

Khi máy bay của chúng tôi hạ cánh xuống đảo Thị Tứ, tim tôi đập mạnh, tôi vô cùng háo hức, đồng thời rất lo lắng. Sau khi bay nửa giờ về phía nam đảo Thị Tứ, tôi quan sát thấy một dải đất màu vàng bên ngoài cửa sổ. Phía trên là một cấu trúc lớn màu trắng. Tôi lập tức nhận ra đó là Đá Ga Ven.

“Đá Ga Ven đó - tôi nói với Jiro - Chúng ta từng đi thuyền tới đó hồi năm ngoái. Khi đó Trung Quốc mới bắt đầu hoạt động xây dựng”.

Ngay lập tức một giọng nói to và thô lỗ vang lên từ radio: “Máy bay quân sự nước ngoài ở phía nam Đá Nanxun (cách Trung Quốc gọi Đá Ga Ven). Đây là hải quân Trung Quốc. Các người đang đe dọa an ninh của chúng tôi. Để tránh sự tính toán sai, hãy lập tức rời khu vực này”.

Hai phi công của chúng tôi lập tức đổi hướng bay. Nhưng lời cảnh báo tiếp tục được phát đi bằng tiếng Anh và tiếng Trung Quốc, càng lúc càng to hơn và giận dữ hơn. Chúng tôi bay về phía tây nam tới Đá Chữ Thập. Sau một giờ bay chúng tôi có thể nhìn thấy từ xa dải đất vàng lớn trên mặt biển.

Khi đến cách Đá Chữ Thập khoảng 20 hải lý, lại một giọng nói phát ra từ radio: “Máy bay quân sự nước ngoài ở phía tây bắc đảo Yongshu, đây là hải quân Trung Quốc. Các người đang đe dọa an ninh của chúng tôi”.

Hai phi công lại lập tức đổi hướng bay ra phía bắc. “Chúng ta phải bay tới gần hơn - tôi nài nỉ - Chúng ta phải quay lại. Chúng tôi không thể quay được gì từ khoảng cách xa như vậy”. Nhưng hai phi công từ chối. Trái tim tôi chùng xuống. “Chắc là sẽ chẳng quay được gì” - tôi nghĩ.

Trở lại đảo Thị Tứ, máy bay lại được tiếp nhiên liệu. Tôi tranh luận với hai phi công. “Chúng ta không phạm luật gì cả. Người Trung Quốc sẽ không dám bắn chúng ta đâu. Các anh phải bay đúng hướng và phản ứng rằng chúng ta là máy bay dân sự, bay trong không phận quốc tế”.

Một phi công trả lời: “Anh phải hiểu cho chúng tôi, chúng tôi chỉ là phi công dân sự thôi. Chúng tôi không biết họ có thể làm gì, chúng tôi phải đảm bảo sự an toàn”. Sau vài giờ tranh luận, hai phi công đồng ý thử lại lần nữa.

Chúng tôi lại cất cánh, lần này quay trở lại Philippines. Tôi vô cùng căng thẳng. Liệu các phi công có dám đi đúng hướng không? Một lúc sau, Đá Vành Khăn xuất hiện trước mắt chúng tôi. Các phi công hạ độ cao xuống khoảng 1.500 m. Khi đến vùng 12 hải lý quanh Đá Vành Khăn, những lời cảnh báo lại vang lên.

“Máy bay quân sự nước ngoài ở phía tây bắc Đá Meiji, đây là hải quân Trung Quốc. Các người đang đe dọa an ninh của chúng tôi”. Cơ trưởng của chúng tôi phản ứng bình tĩnh: “Hải quân Trung Quốc, đây là máy bay dân sự Philippines đang trên đường đến Palawan, chở theo hành khách thường dân. Chúng tôi không phải là máy bay quân sự”.

Nhưng vô ích. Lời cảnh báo lại tiếp tục vang lên. Nhưng lần này các phi công của chúng tôi không chùn bước. Chúng tôi bay đến gần hòn đảo nhân tạo khổng lồ. Chúng tôi có thể quan sát thấy nhiều tàu lớn nhỏ, các nhà máy xi măng và móng các tòa nhà. Chúng tôi cũng quan sát thấy đường băng Trung Quốc mới xây tại đây.

Tất cả chúng tôi đều cảm thấy phấn khích. Chúng tôi đã thành công. Tôi đùa rằng hai phi công nên quay lại, bay thấp hơn. Bất ngờ một giọng nói khác vang lên trong radio: “Hải quân Trung Quốc, chúng tôi là máy bay Úc đang thực hiện quyền tự do hàng hải quốc tế trong không phận quốc tế theo công ước hàng không dân sự quốc tế và UNCLOS”.

Mỹ từng thực hiện nhiều chuyến bay và triển khai tàu để bảo vệ tự do hàng hải ở biển Đông trong những tháng qua, nhưng người Úc chưa bao giờ công bố một chiến dịch tương tự. Do đó đây là ngạc nhiên lớn. Các chuyến bay này khẳng định Mỹ và Úc không công nhận chủ quyền mà Trung Quốc đòi hỏi với các đảo nhân tạo. Chúng tôi nghe thấy thông điệp của Úc vài lần nữa và hải quân Trung Quốc không phản hồi.

Nhưng rõ ràng là Trung Quốc đã lập một vùng cấm xâm phạm quanh các đảo nhân tạo này. Trung Quốc đã tạo ra thực tế mới trên biển Đông. Họ xây đường băng, trạm radar và các cơ sở hải cảng. Tháng trước Tổng thống Mỹ Barack Obama yêu cầu Trung Quốc ngừng các hoạt động xây dựng trên biển Đông và không quân sự hóa các đảo nhân tạo.

Nhưng với những gì tôi nhìn thấy và nghe thấy, lời yêu cầu đó là quá muộn.

PV (th)