Theo dân gian, giai thoại về Thần Tài có rất nhiều, gắn liền với tên tuổi của một nhân vật có thật trong lịch sử. Dưới đây là 2 trong số những giai thoại được nhiều người nhắc đến nhất trong ngày này.

Giai thoại 1: Theo truyền thuyết xưa, có một người lái buôn Trung Hoa tên là Âu Minh khi đi qua hồ Thanh Thảo tình cờ gặp Thủy Thần, được Thủy Thần cho một người gia nhân tên là Như Nguyện. Âu Minh đem Như Nguyện về nuôi ở trong nhà, từ đó công việc làm ăn của Âu Minh mỗi ngày một phát đạt.

Trong một ngày Tết, vì một lý do nào đó, Âu Minh đánh Như Nguyện. Như Nguyện quá sợ hãi bèn chui vào đống rác và biến mất. Từ đó Âu Minh làm ăn thua lỗ, chẳng mấy chốc nghèo xác nghèo xơ.

Người ta bảo Như Nguyện là Thần Tài và lập bàn thờ Như Nguyện, cũng chính vì thế mà bàn thờ Thần Tài thường nằm ở một góc khuất trong nhà. Theo điển tích này, trong 3 ngày Tết có tục kiêng quét nhà, hốt rác vì sợ làm mất thần Tài ẩn trong đống rác.

Một sự tích khác lại kể rằng, Thần Tài là vị thần sống trên trời, trong một lần xuống dưới hạ giới do uống rượu say, đầu va vào đá nên không nhớ mình là ai. Trong quá trình lưu lạc dưới nhân gian, quần áo Thần Tài mặc trên người bị người dân đem đi bán. May thay khi Thần Tài đi lang thang ăn xin thì được một cửa hàng bán gà, vịt mời Thần Tài ăn, từ đó cửa hàng này đông nghịt khách hàng.

Một thời gian sau, cửa hàng đó làm ăn sa sút, vắng khách do chủ nhà thấy Thần Tài không làm gì, ăn bốc nên không cho ở nữa. Thấy vậy nhiều người kinh doanh khác đến mời Thần Tài về, đưa đi mua quần áo mới để mặc. Cũng may Thần Tài tìm đến đúng cửa hàng đã mua lại quần áo lúc trước rồi mặc quần áo, đội mũ bay về trời. Từ đó, nhiều người xem ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch là ngày vía Thần Tài bay về trời.

Theo đó, cứ vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm, mọi người, đặc biệt là các gia đình kinh doanh, buôn bán thường sắm đồ về cúng Thần Tài. Thậm chí nhiều người còn xếp hàng dài, chen chân nhau đứng chờ cả vài tiếng đồng hồ mua được vàng vào đúng ngày vía Thần Tài bay về trời để cầu mong may mắn, tài lộc trong suốt một năm.

Nhiều người còn coi đây là dịp mua vàng quan trọng nhất năm, không thể bỏ qua để cầu may mắn, cầu cho tiền tài của cải sẽ được thần tài phù hộ cho sinh sôi nảy nở trong suốt một năm mới kéo dài. 

Bên cạnh đó, việc mua vàng đầu năm cũng được coi là một hình thức tiết kiệm của người Việt Nam…