TP Sầm Sơn được thành lập vào năm 2017 trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của thị xã Sầm Sơn theo Nghị quyết số 368/NQ-UBTVQH14 của Ủy ban thường vụ Quốc hội. TP hiện là đô thị loại III.

Cách trung tâm TP Thanh hoá 16 km, Sầm Sơn nằm ở toạ độ từ 19 – 20 độ vĩ Bắc; 104 – 105 độ kinh Đông; phía Bắc giáp bờ Nam Sông Mã; Phía Tây giáp Huyện Quảng Xương (cách con Sông Đơ); Phía đông giáp biển Đông. Với diện tích tự nhiên xấp xỉ 18 km2, đất Sầm Sơn chạy dài theo 9 km bờ biển; phía Nam có dãy núi Trường Lệ rộng khoảng 300 ha.

Từ 15/10/1954 đến ngày 1/5/1955 Sầm Sơn được chọn là nơi đón tiếp hàng chục ngàn cán bộ, chiến sỹ, học sinh là con em đồng bào Miền Nam ra Bắc tập kết. Cũng trong giai đoạn này, Sầm Sơn được hai lần đón tiếp Bác Hồ vào các năm 1960 – 1961. Bác từng căn dặn “Sầm Sơn phải tận dụng lợi thế của mình để phát triển du lịch mà thu lấy tiền”, lời dặn của Bác được Đảng bộ và nhân dân Sầm Sơn ghi nhớ, nỗ lực và đến nay Sầm Sơn đã thực hiện trọn vẹn lời căn dặn của Bác.

Sở hữu vị thế độc đáo với bờ biển dài quyến rũ cùng cảnh sắc sơn thủy hữu tình hiếm có, từ cách đây hơn 110 năm, người Pháp đã sớm ưu ái gọi Sầm Sơn là “viên ngọc biển của Đông Dương”. Trong tương lai gần, miền biển đầy tiềm năng này còn hội tụ ngàn điều hấp dẫn hơn thế để khám phá.

Ngày 19/4/2017, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 368/NQ-UBTVQH14 về việc chuyển thị xã Sầm Sơn thành TP Sầm Sơn. Ngày nay thành phố Sầm Sơn gồm 8 phường và 3 xã, với 44,94 km² diện tích tự nhiên. Sầm Sơn là thành phố nhỏ nhất cả nước hiện nay về diện tích.

Trung tâm hành chính TP Sầm Sơn 262 tỷ đồng, rộng 2,3 ha đang sắp sửa hình thành, góp phần thay đổi diện mạo đô thị của thành phố.

Đầu năm 1989, với chủ trương phát triển du lịch theo tiêu chí “Sầm Sơn – sức khoẻ – kinh tế – bạn bè” của Tỉnh ủy – HĐND và Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa tạo bước ngoặt lớn cho nền kinh tế Sầm Sơn. Theo đó, cơ cấu kinh tế được xác định lại, du lịch, dịch vụ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trọng yếu của thị xã. Sầm Sơn bước vào thời kỳ mới với tốc độ phát triển vượt bậc về mọi mặt. 

Diện mạo của TP Sầm Sơn ngày càng phát triển nhờ nỗ lực của thành phố trong đầu tư cơ sở hạ tầng, thu hút các nhà đầu tư lớn.  

Với sự quyết liệt của chính quyền, tình trạng chặt chém khách du lịch bị dẹp bỏ, hiện nay, dịch vụ du lịch của TP Sầm Sơn không thua kém gì khác địa điểm du lịch khác.

Sau 2 năm đại dịch, du lịch TP Sầm Sơn phục hồi mạnh mẽ. Năm 2023, với hàng loạt các lễ hội truyền thống, như: Lễ hội Cầu phúc, Lễ hội Tình yêu Hòn Trống Mái, và đặc biệt Lễ kỷ niệm 60 năm thành lập đô thị Sầm Sơn, khai mạc Lễ hội du lịch biển năm 2023. 6 tháng đầu năm 2023, tổng lượt khách du lịch ước đạt 5,3 triệu lượt khách, doanh thu du lịch đạt 9.164 tỷ đồng.  

Lương Diễn