Tin liên quan

Hôm nay (23/3/2015), "người cha già" của Singapore đã chính thức ra đi (ảnh: Straitstimes)

Trong thời đại của những chính khách nhỏ bé, chúng ta phải thừa nhận sự ra đi của những người khổng lồ. Mặc dù chỉ điều hành một quốc đảo nhỏ bé, Lý Quang Diệu đã sánh vai cùng với người khổng lồ Đặng Tiểu Bình Trung Quốc đứng trong danh sách những người quan trọng nhất trong 50 năm qua ở châu Á.

Hai người đàn ông - một người cao lớn, dòng dõi quý tộc của một gia đình thương gia Hakka và 1 nhà cách mạng nhỏ bé của Trung Quốc – đã có những quan điểm rất khác nhau nhưng có cùng nét thực tế và chiến lược điều hành thiên tài  mà sau này đã được vô vàn quốc gia học tập làm theo.

Hôm nay, 23/3/2015, Lý Quang Diệu – người cha già của đảo quốc Singapore nhỏ bé đã chính thức “ngừng suy nghĩ” nhưng những điều ông làm vẫn hiển hiện hình bóng trên khắp lục địa, trong hành trình đô thị hóa nhanh chóng và sức mạnh kinh tế trỗi dậy.

Có thể nói, Lý Quang Diệu là  người đầu tiên đưa ra những phương thức tiếp cận kinh tế châu Á cấp tiến, kết hợp nền kinh tế do nhà nước chỉ đạo với tư bản chủ nghĩa hiện đại.

Thành tựu huyền thoại

Những thành tựu Lý Quang Diệu đạt được không những chỉ thể hiện ở nhiệm kỳ Thủ tướng từ năm 1959-1990, dài nhất so với bất kỳ vị nguyên thủ nào trong lịch sử thế giới, mà còn thể hiện sự phi thường và sự bền vững của chúng. Từ lúc Singapore giành độc lập cho đến nay, Lý Quang Diệu đã giúp đây trở thành thành phố thành công và được điều hành tốt nhất trên thế giới.

Năm 1965, sau khi Singapore “cay đắng” tách khỏi  Malaysia, triển vọng của đảo quốc này không có chút hứa hẹn nào. Tỷ lệ thất nghiệp cao và thành phố non trẻ bị tàn phá bởi sự chia rẽ nội bộ giữa dân tộc của Trung Quốc, Ấn Độ và Mã Lai, giữa phe bảo thủ và cộng sản. Khi Lý Quang Diệu kết thúc nhiệm kỳ năm 1990, Singapore đã lột xác trở thành một trung tâm thương mại trọng yếu của thế giới, GDP bình quân đầu người ở mức $ 2.667, gấp đôi so với mức trung bình của các nước Đông Á và chỉ sau Nhật Bản trong khu vực.

Chiến lược của ông là tạo ra một hệ thống chính trị mới pha trộn đường lối xã hội chủ nghĩa với phát triển nhằm thu hút vốn đầu tư nước ngoài và xây dựng các khu vực sản xuất. Cố Thủ tướng và Đảng Nhân dân Hành động của ông (PAP) tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại - từ cảng và đường giao thông và giáo dục.

Có lẽ thành tích đáng kể nhất của PAP là sự sáng tạo của Hội đồng Phát triển Nhà ở (HDB), khiến  phần lớn người dân Singapore từ cư dân ổ chuột trở thành chủ sở hữu căn hộ nhỏ nhưng sạch sẽ và hiện đại. Khi thị trường bất động sản châu Á đã nóng lên, HDB đã giúp giữ cho chi phí nhà ở Singapore thấp  hơn ở các thành phố lớn của Trung Quốc, Hồng Kông hay Tokyo.

Ông tin rằng mỗi người dân có nơi ở ổn định sẽ là cơ sở của một Singapore bền vững hơn, nhưng chưa đủ để họ làm giàu. Dưới sự dẫn dắt của ông, tất cả mọi thứ - từ làm sạch các đường phố để phát triển cho là hệ thống giáo dục tiểu học tốt nhất trên thế giới - đã được tính toán để thu hút các công ty nước ngoài, cá nhân có tay nghề cao; thời điểm này tại Trung Quốc, Ấn Độ và nhiều nước Đông Nam Á vẫn còn chưa nghĩ đến chuyện mở cửa cho đầu tư hoặc vẫn còn vướng trong những xung đột nội bộ hoặc bị chi phối bởi những nước tư bản lân cận.

Tiếng tăm của đảo quốc đã dần đến với thế giới, khiến Singapore trở thành một trong những địa điểm yêu thích của các tập đoàn quốc tế. Năm 1968, Texas Instruments thành lập một nhà máy sản xuất chíp điện tử và giờ thành phố nơi đó đã trở thành một trung tâm phát triển công nghệ.

Một nghiên cứu năm 2011 cho biết Singapore là địa điểm hàng đầu cho các công ty châu Âu thiết lập trụ sở chính.Các công ty châu Á -Thái Bình Dương có trụ sở trong vùng bao gồm Microsoft , Google GOOGL, tập đoàn Exxon Mobil và Kellogg. Số trụ sở các tập đoàn lớn quốc tế tại Singapore hiện đã gấp đôi Tokyo, chưa kể đến các thành phố lớn ít giàu có của châu Á.

Singapore khi không còn Lý Quang Diệu

Lý Quang Diệu đã ra đi, để lại cho Singapore sự thịnh vượng và trật tự, tuy nhiên sự bền vững của những “di sản” này vẫn là một câu hỏi khó. Ở một khía cạnh nào đó, điều này phản ánh chế độ kỹ trị của nước Cộng hoà. Lý Quang Diệu có thể là  "cha đẻ" của Singapore, nhưng ông không để lại được một hệ thống tín ngưỡng có thể kết nối người dân lại với nhau theo cách của George Washington & co. tại Hoa Kỳ. Ông được tôn kính đơn giản vì những chính sách kinh tế hiệu quả.

Bất chấp những nỗ lực của chính phủ để thúc đẩy xây dựng bản sắc văn hóa, một cuộc khảo sát gần đây cho thấy một nửa số người Singapore thờ ơ với công dân của họ miễn là sự giàu có của họ có thể được duy trì. Những yếu tố ổn định của xã hội như tôn giáo và gia đình, cũng đã bị suy yếu bởi sự vội vàng của cựu ngoại trưởng S. Rajaratnam mang tên "chủ nghĩa vì tiền bạc”.  

Sự trống trải trong đời sống tín ngưỡng này đã thể hiện ở một nghiên cứu: người dân của quốc gia giàu có này lại nằm trong danh sách những người bi quan nhất thế giới, cùng với các quốc gia khắc khổ khác như Hy Lạp, Tây Ban Nha, Cyprus, Slovenia và Haiti.

Vì vậy, ngay cả khi Singapore thịnh vượng, người dân ngày vẫn có nhiều bất mãn và sự hỗ trợ của PAP suy giảm đến mức thấp nhất kể từ khi độc lập. Chán ngấy với sự kiểm soát của chính phủ và chi phí ngày càng cao của cuộc sống, nhiều người Singapore đang cân nhắc chuyển đến nơi khác. Trong số dân cư ít ỏi của đảo quốc, khoảng 300.000 người đã chọn sống tại nước ngoài (gần 10% dân số). Theo một khảo sát gần đây, một nửa người dân Singapore chọn được sống tại nước ngoài nếu họ có đủ khả năng.

Thiên đường do cố Thủ tướng tạo ra cũng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các thành phố của Trung Quốc như Thượng Hải và Bắc Kinh. Các công ty nước ngoài từng hoạt động tại Singapore giờ cảm thấy áp lực để xác định vị trí chủ đạo trong nền kinh tế của châu Á. Trước đây châu Á chỉ có vài nơi phát triển về công nghệ tiên tiến và dịch vụ; còn bây giờ thì nhiều hơn. Riêng Trung Quốc có 13 thành phố lớn hơn Singapore, rất nhiều trong số đó có cơ sở hạ tầng hiện đại và lực lượng lao động giá rẻ hấp dẫn.

Ngoài ra còn có bất đồng quan điểm về những chính sách của PAP. Một đề xuất đặc biệt để tăng dân số  quốc gia từ 5 triệu đến khoảng 7 triệu vào năm 2030, chủ yếu thông qua nhập cư đã được thông qua. Để đáp ứng nhu cầu nơi ở cho số dân này, các nhà quy hoạch đã đề nghị xây dựng một thành phố ngầm rộng lớn với những trung tâm mua sắm, không gian công cộng, liên kết cho người đi bộ và đi xe đạp đường.

Thành phố cũng đã trở nên phụ thuộc nhiều vào lao động nhập khẩu, không có gì ngạc nhiên tại một quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Nhiều người Singapore cảm thấy dòng chảy của nước ngoài đang biến họ thành những người xa lạ trong thành phố. Năm 1980, hơn 90% dân cư là người dân. Ngày nay, tỷ lệ là 63% và đến năm 2030, nếu kế hoạch nhập cư của chính phủ được thực hiện, người nước ngoài sẽ đông hơn người bản xứ.

Tuy nhiên, bất chấp những vấn đề này, những thành tựu của Lý Quang Diệu là không thể phủ nhận. Năm 1965, trong tay ông là một thành phố khắc khổ, tách biệt và sau đó để lại một viên ngọc. Lịch sử sẽ còn tiếp tục có thêm những trang mới, nhưng nhiều người vẫn tự hỏi, trong số tất cả những nguyên thủ quốc gia, liệu có một ai có thể để lại một di sản huyền thoại cho thế giới như Lý Quang Diệu sau khi đã vĩnh biệt cõi đời.

Tú Anh (theo Forbes)